Ramazanın habercisi olarak üç aylar ve Regâib Gecesi |
Geçtiğimiz pazar günü itibarıyla Müslümanlarca kutsal sayılan üç ayların ilki olan receb-i şerif ayına girmiş bulunuyoruz. Dün akşam da Regâib gecesini idrak ettik. Bu vesileyle, bu yazımızda hem üç aylar hem de Regâib gecesini ele alacağız.
“Üç aylar” olarak bilinen aylar, sırasıyla receb, şaban ve ramazan aylarıdır. Müslümanların çoğunluğunun kutladığı ve Türk kültüründe “kandil gecesi” olarak bilinen beş geceden mevlid hariç diğer dördü bu üç aylardadır. Receb ayının ilk cuma gecesi Regâib, 27. gecesi Miraç, şaban ayının 15. gecesi Berat ve ramazan ayının 27. gecesi Kadir gecesi olarak idrak ve ihya edilmektedir. Üç aylar, bazen “haram aylar”la karıştırılır. Haram aylar şunlardır: receb, zilka’de, zilhicce ve muharrem. Son üçü peş peşe gelir, receb ayı ise onlardan ayrıdır. Hem haram aylardan hem de üç aylardan olan tek ay recebdir.
Dinler, bazı mekânlara kutsallık atfettiği gibi bazı zamanlara da kutsallık atfeder. İslam’da da kutsal mekânlar olduğu gibi kutsal zaman dilimleri vardır. İnsanı, mekân ve zaman ile mukayyet bir şekilde var kılan Yüce Yaratıcı, insanlar arasından bazılarını özel olarak seçip enbiya ve evliya kıldığı, mekânlardan bazılarını seçip faziletli kıldığı gibi bazı zaman dilimlerini de diğerlerinden daha faziletli kılabilir.
“Üç aylar” ifadesi Kur’an-ı Kerim’de ve hadis-i şeriflerde geçmemektedir. Ancak bazı hadis-i şeriflerde receb, şaban ve ramazan ayları birlikte zikredilmiştir. “Allah’ım! Receb ve şaban aylarını bizim için bereketli kıl ve bizi ramazana ulaştır!” meâlindeki hadis bunun örneğidir. Konuyla ilgili rivayetlerden şu anlaşılıyor ki Efendimiz (sav) receb ve şaban aylarında ibadetleri daha fazla yapmaya çalışıyordu. Büyük ihtimalle bunun sebebi, bu iki ayı ramazana hazırlık safhası olarak görmesiydi. Ancak şuna dikkat edilmelidir ki receb ve şaban aylarının faziletine dair hadis olarak nakledilen mübalağalı sözlerin çoğu ya zayıf ya da mevzudur (uydurmadır).
İçinde bulunduğumuz receb ayının fazileti hakkında bir risâle yazan Ali el-Kârî, bu ayın fazileti hakkında zikredilen hadisleri tek tek zikredip senedlerinin sıhhati (güvenirlikleri) hakkında bazı açıklamalar yaptıktan sonra netice sadedinde şöyle der: “Bu zikredilenlerin yekûnundan şu sonuç çıkar: Fazilet bakımından receb ayının diğer aylara bazı üstünlükleri vardır. Bazı insanların bu ayda daha çok ibadet etmek, daha fazla umre yapmak ve daha çok zekat vermek gibi salih amel işlemesinde hiçbir beis yoktur. Bazı âlimlerin bidat gerekçesiyle bu ayda orucu yasaklaması da çok anlamsızdır. İnsanlardan beklenen; takatlerine göre bolca ibadet etmeleridir. Ayrıca âlimler, salih amellere teşvik ihtiva eden zayıf hadislerle amel edilebileceği hususunda icmâ etmişlerdir” (el-Edeb fî Receb, s. 41-2).
Regâib gecesine gelince, bu gecenin faziletine dair Efendimiz’e (sav) isnat edilen pek çok söz vardır. Ancak hadis âlimleri, bu........