80’li yaşlarda bir kadın okurumuz, 1974 yılında Leymosun’da darbe sırasında ölü askerlerle dolu kamyonların geçişine tanık olmuş... Leymosun’da esir alınan Kıbrıslıtürkler arasında ailesi de olduğundan, kaygı içerisinde beklemiş o günlerde ve acılar yaşamış... Leymosun’a bir daha gitmek istememiş kuzeye geçtikten sonra... “Ben çocukluğumu, gençliğimi, yaşadığım güzel günleri bıraktım orada... Leymosun’a tekrar gitmek içimden gelmedi” diyor... Bu okurumuz, yaşananlarla ilgili hatırladıklarını şu sözlerle anlatıyor:
*** Leymosun’da bizim evimiz Köprülü Hacı İbrahim Ağa Camii’nin yakınlarında bulunan köprünün hemen yanıbaşındaydı. 1974’te hadiseler yaşanmaya başladığında, Leymosun’da da bir gerginlik vardı. Esir alınmalar başlamıştı. Kıbrıslıtürkler sokaklardan, evlerden esir alınmaya, bir kısmı da hastaneye getirilmeye başlanmıştı. Bu arada hastanede de işler aksamaya başlamış. Orada tedavi gören hastalar da tedavi görememeye başlamışlardı. Zaman geçtikçe hadiselerde vurulanlar da hastaneye getirilmeye başlanmıştı.
*** Hastaneye getirilenlerin bazıları ağır yaralı veya ölüydü. Hastanede ölenleri de, hastanede tedavi gören diğer hastalardan ölenleri de bizler hastane bahçesine ve yakınlarına gömüyorduk.
*** Ortalık çok karışmıştı. Aldığımız haberde Kıbrıslırumlar’ın birbirine düştüğü, aralarında büyük çatışmaların yaşandığı söyleniyordu. Mecbur kalmadıkça evlerimizden çıkmıyorduk.
*** Her duyduğumuz seste, pencerelere koşuyor, dışarıya bakıyordum. Evde çocuklar da vardı. 15 Temmuz sabahı yine sesler duydum, pencereden bakınca Kıbrıslırum askerlerle dolu 7-8 kamyonun geçtiğini gördüm. Bunlar EOKA-B’cilerdi. Leymosun’daki Makariosçular ve solcularl ile çatışmaya gidiyorlardı.
*** Sokakta o andan sonra büyük bir sessizlik oldu. Uzaklardan otomatik silah sesleri geliyordu. Ara sıra da hızla geçen askeri arabaları görürdük, sanki de bir yere yetişmeye çalışırlardı. Esir alınanlar da vardı. İçimiz içimizi yerdi. “Esirleri öldürecek bu gelenler” diye. O esirler arasında ailemizden insanlar da vardı.
*** Akşamüzerine doğru o kamyonlar yine geçti kapımızın önünden. Arkaları ölü asker doluydu. Bizim evimiz ikinci kattaydı. O yüzden perdenin arkasından bakınca o kamyonların arkasını çok net görüyordum. O ölü askerler kan içindeydi. Üzerlerine de gelişigüzel ağaç dalları, yaprakları koymuşlardı. Ama hepsini kapatmıyordu.
*** O askerleri nereye götürdüler, nasıl gömdüler bilmem. Kısa süre sonra daha hava kararmadan o kamyonlar yine geldi, arkalarına baktım. Boştu.
*** 1974 sonrasında bizi de kaçırdılar Leymosun’dan ve Lefkoşa’ya geldik. O zamandan bu yana da hiç gitmedim. İçimden gitmek de gelmedi. Ben çocukluğumu, gençliğimi, güzel günlerimi bıraktım orada.
Bu yaşlı hanım okurumuza bizimle paylaştığı bu bilgiler için çok teşekkürler...
ÖLDÜRÜLEN BAZI KIBRISLIRUMLAR...
Armenohorlu bir Kıbrıslıtürk okurumuz da Leymosun bölgesinden EOKA-B’ciler tarafından alınarak öldürülen bazı Makariosçu ve solcu Kıbrıslırumlar’ın gömülmesine tanık olmuş ve tanık olduklarını bize ve Kayıplar Komitesi yetkililerine aktarmıştı... Nitekim sözkonusu dört Kıbrıslırum okurumuzun göstermiş olduğu bölgede öldürülüp gömülmüş, sonrasında oradan çıkarılarak Leymosun’da bir mezarlığa taşınmıştı. Kayıplar Komitesi ve İnsani İşler Komiserliği yetkililerinden Ksenofon Kallis, 2022 yılında Leymosun’da mezarlıkta ve başka birkaç yerde yürüttüğü kazılarda, okurumuzun sözünü ettiği öldürülen Makariosçu ve solcu Kıbrıslırumlar’dan geride kalanlara ulaşmış ve kimliklendirme ardından onları yeniden defnedilmek üzere ailelerine geri verebilmişti.
HASTANE AVLUSUNA DEFNEDİLEN KIBRISLITÜRKLER...
Yine Dt. Ayten Berkalp’ın çok değerli yardımlarıyla hastane avlusuna savaş esnasında defnedilmiş olan Kıbrıslıtürkler’in listesini ve kim olduklarını geniş bir röportajla bu sayfalarda yayımlamıştık... Ayten Berkalp savaş esnasında hastanede görevliydi ve hastane ile bitişiğindeki Arnavut Camisi avlusuna gömülenlerin kaydını tutmuştu ve bu kayıtları bizimle paylaşmıştı. Ayten Berkalp bizi kırmayarak bizimle ve Kayıplar Komitesi yetkilileriyle 15 Ekim 2010 tarihinde yani bundan tam 14 sene evvel Leymosun’a gelerek hastane avlusundaki bu mezarlıkta keşif yapmamızı ve bu mezarlığın korunması için Kayıplar Komitesi yetkilisi Kallis’in girişim yapması için yardımcı olmuştu. Hastane avlusundaki Kıbrıslıtürkler’in mezarlarının üzerine bazı Arap ülkelerinden gelerek Kıbrıs’ta yaşamakta olan ve vefat edenler defnedilmeye başlanmıştı. Bu durumu önlemek maksadıyla Kallis, dönemin Leymosun Belediye Başkanı’na ve ayrıca Kıbrıs Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı’na mektup yazmıştı. Bu girişim ardından oraya defnedilmeler durdurulmuştu.
LEYMOSUN KÜLTÜR VAKFI’NDAN ALTI SENE SONRAKİ GİRİŞİM...
Bizim, Ayten Berkalp ve Kayıplar Komitesi yetkilisi Kallis’le yürüttüğümüz bu çabadan yaklaşık altı sene sonra ise Leymosun Kültür Vakfı 2016’da mezarlıkta düzenleme yapmak üzere harekete geçmiş ve Leymosun Belediyesi’yle birlikte bu düzenlemeleri gerçekleştirmişti... Kallis, 2023 yılı Eylül ayında vefat etmiş........