2 -YAHUDİLİK
D-YAHUDİ MEZHEPLERİ
d- Modern Dönem Yahudi Oluşumları
*18. yüzyılın sonlarında, Avrupa’da başlayan ve Aydınlanma olarak da bilinen düşünce hareketi Avrupa'daki Yahudileri de etkiledi. Aydınlanma, Yahudilerin laik eğitim ve deneyime erişimesine imkân vermiştir. Gerek Aydınlanmaya gerekse bu yeni özgürlüklere tepki olarak özellikle Orta Avrupa'da Haskala veya "Yahudi Aydınlanması" adı verilen buna paralel bir Yahudi hareketi de başlamıştır. Hareket, laik toplum ile entegrasyona ve akıl gibi, dinî olmayan bilgiye ulaşma çabasına önem veriyordu. Haskala'nın destekçileri ile daha geleneksel Yahudi kavramlarının takipçileri arasındaki etki ve tepkiler Yahudilikte bir dizi farklı kolun oluşmasına sebep olmuştur.
Bunların başlıcaları şunlardır:
1-Rabinik Yahudilik *Tarih boyunca pek çok Yahudi mezhebi var olmuş, ancak 6. yüzyıldan beri Rabbânî Yahudilik baskın mezhep haline gelmiştir. Bugünkü Yahudi anlayışı, genel olarak Rabinik (Ferisilerin anlayışı) Yahudilik anlayışıdır.
*Rabinik Yahudilikte, Tora kitapları her zaman ‘Yazılı Kanun olarak adlandırılır’. Tora kitaplarının daima sözlü geleneğe paralel olarak aktarıldığına inanılır. Bu görüşe gerekçe olarak da, Yahudiler birçok kelimenin belirsiz bırakıldığı ve birçok usulün herhangi bir açıklama veya talimat olmaksızın zikredildiği Tora'nın metnine dikkat çekerler. Bu ise, okuyucunun detaylara diğer kaynaklardan (örneğin sözlü) aşina olduğunun varsayıldığı anlamına gelir. Tora'ya paralel giden bu maddeler esasında sözlü olarak aktarılmış ve zaman içinde "Sözlü Yasa" adını almıştır. Kudüs'teki 2. Mabet'in yıkılmasının........