Bugün yakın tarihimiz açısından kritik bir günün yıldönümü. Sultan Vahdettin’in saltanat, yani padişahlık TBMM tarafından kaldırıldıktan 16 gün sonra üzerinde sadece Halifelik unvanı varken kendi tabiriyle ‘hicret’ ettiği günün 102. yıldönümünde birilerine cevap yetiştirmek yerine sizi çarpıcı bir belgeyle baş başa bırakacak ve ilk defa bundan 76 yıl önce neşredilen bir belgeyi takdim edeceğim.

Akın gazetesinin 20 Mayıs 1948 tarihli nüshasında yer alan bu tarihçilerin nedense iltifat etmediği söyleşide İstiklal Harbi’nde en büyük hissesi olan komutanlardan Mareşal Fevzi Çakmak’ın 19 Mayıs’ın arka planını bir dantel gibi işleyerek anlatmaktadır.

Bu değerli söyleşi yakın tarihimize farklı bir açıdan bakmamızı sağlamakta ve bazı i’lerin noktalarını üzerine koymamıza yardımcı olacağına inanıyorum.

Şimdi sizi tamamı iki köşe yazımı kaplayacak kadar uzun olan söyleşiden bazı parçalarla baş başa bırakıyorum.

Gazeteci Selime Seden soruyor, Mareşal cevaplandırıyor:

Gazetecinin “Büyük bir tarihi sahifelerde saklayan kıymetli defterinizin neşredilmemiş muhteviyatından bu konuda biraz malumat vermeniz mümkün değil mi?” sorusuna şu manidar cevabı vermiş Mareşal:

- Zülfiyare dokunan kısımlarını şimdi söyleyemem. Ancak milletin, bilhassa gençlerin bazı hakikatları bilmelerini faydalı görürüm:

Sonra genel bir değerlendirme yapıyor:

“1918 Ekim’i sonunda yapılan Mütarekeden sonra galip devletler Türkiye’nin taksimine, Halife ve Padişahın kendilerine tâbi bir Hidiv haline getirilmesine karar vermişlerdi. Bunun için Türkiye’ye her taraftan bir takım çapulcu kuvvetleri saldırtıyorlar ve mukavemet etmek isteyen kumandanları azlettiriyor ve Malta’ya sürüyorlardı. (…)

Lağvedilen orduların yerini doldurmak üzere hazerde (savaş dışı hallerde) talim ve terbiye ile iştigal için 3. Ordu Müfettişliği yapılmasını teklif ettim. İşgal Kuvvetleri Genelkurmayı ile uzun münakaşalar neticesinde böyle bir teşkilatın lüzumunu tasdik ettiler. Harbiye Nazırı Müşir Şakir Paşa’ya Şarkta “9. Ordu Kıtaatı Müfettişliği” namiyle bir teşkilat yapılarak müfettişliğine Mustafa Kemal Paşa’nın tayinini arz ettim. Şark bölgesinde hasıl olan boşluğun bir an evvel doldurulması lüzumuna kani oldu. Nisan ortalarında Erzurum’dan ayrılan Yakup Şevki Paşa’nın ay sonlarında Trabzon’dan İstanbul’a yol aldığı sırada Mustafa Kemal Paşa da 28 Nisan 1919 tarihinde 9. (Ordu) Kıtaatı Müfettişliğine tayin edilmiş bulunuyordu.

15. Kolorduya da Kâzım Karabekir Paşa’yı teklif etmiş idim. Mayıs başlarında o da vazifesine iltihak etmişti;........

© Yeni Akit