Χριστιανοί Ορθόδοξοι, Μουσουλμάνοι, Εβραίοι και Αρμένιοι ενώθηκαν για να αντισταθούν και έστειλαν αντιπροσωπεία και των τεσσάρων (Μιλλετιών) στην Κωνσταντινούπολη για βοήθεια και από την Ελλάδα και από την Οθωμανική αυτοκρατορία

Πολλές ήταν οι προσωπικότητες κατά την ύστερη Οθωμανική περίοδο στην Ξάνθη που πρωταγωνίστησαν σε διάφορα γεγονότα που συνέβησαν και έπαιξαν κάποιον σημαντικό ρόλο στην τοπική κοινωνία. Πολλοί εξ αυτών αξιώθηκαν με τίτλους τιμής από την Υψηλή Πύλη, άλλοι αγαπήθηκαν και άλλοι πάλι μισήθηκαν θανάσιμα στο πέρασμα των ετών, είτε αυτοί ήταν χριστιανοί, είτε ήταν μουσουλμάνοι.

Μια τέτοια ακριβώς περίπτωση ήταν και ο Μεχμέτ Σουκρού Πασά (Mehmet Sükrü Pasa), γιος του Αχμέτ Εφέντη Ζαντέ (Ahmet Efendi Zade) που γεννήθηκε στην Ξάνθη, σύμφωνα με την αναφορά της καταγωγής του στην ταφική του στήλη, το έτος 1840 και δολοφονήθηκε το 1915 στην ηλικία των 75 ετών.

Ήταν παντρεμένος με την Σιντικά Χανούμ (Sidika Hanim), κόρη του γνωστού Χαλήλ Κιαμήλ Πασά και της συζύγου του Ζεραφέτ Χανούμ (Zerafet Hanim), που το όνομά της ακούγεται για πρώτη φορά στην τοπική ιστορία. Να αναφέρω μόνο, πως την άλλη κόρη του Κιαμήλ Πασά την Χαλιντέ Χανούμ (Halide Hanim), την παντρεύτηκε ο Χιλμί Πασά (Hilmi Pasa) και μάλιστα τα κονάκια (αρχοντικά) τους ήταν πολύ κοντά μεταξύ τους. Ο Μεχμέτ Σουκρού Πασά μαζί με την Σιντικά Χανούμ απέκτησαν ένα παιδί, τον μοναχογιό τους Χαλήλ Ιμπραχήμ Πασαζαντέ (Halil Ibrahim Pasazâde).

Σύμφωνα με την διαθήκη του που έχω στο προσωπικό μου αρχείο, κατείχε μια τεράστια περιουσία από πολλά ακίνητα, μικρά και μεγάλα καταστήματα, μεταξύ αυτών και τον περίφημο διπλό φούρνο (Cift Firin) που σήμερα ανήκει στον πρώην Δήμαρχο Ξάνθης Μανώλη Τσέπελη, τεράστιες καπναποθήκες, σπίτια, οικόπεδα, αγροτεμάχια, αλώνια, αλλά και ολόκληρα λιβάδια, τα οποία και κληρονόμησαν εν τέλει η σύζυγός του Σιντικά Χανούμ, ο μοναχογιός του Ιμπραχήμ Πασά Ζαντέ και η αδερφή τής συζύγου του Χαλιντέ Χανούμ.

Ο Μεχμέτ Σουκρού Πασά ήταν προύχοντας και αξιωματούχος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αρχικά τον εντοπίζω στην έρευνά μου στις οθωμανικές επετηρίδες/σαλναμέδες (Salname) πάντοτε με την αμέριστη βοήθεια του αξιοσέβαστου συνεργάτη μου κ. Σεντάτ Καράνταγη απόφοιτο του Islamic University of Medina της Σαουδικής Αραβίας (Sayin Sentat Karadayi Hoca Ilahiyatçi-Μüderris), ως διακεκριμένο μέλος του συμβουλίου της διοίκησης του καζά (Meclis-i Idare-i Kaza) χωρίς τίτλο ακόμη (Mehmet Sükrü Efendi) το έτος Εγίρας 1311/1893-4, 1312/1894-5. Όμως το έτος Εγίρας 1313/1895-6 εξακολουθεί να είναι διακεκριμένο μέλος του συμβουλίου της διοίκησης αλλά αναφέρεται με τον τιμητικό τίτλο του Πασά (Mehmet Sükrü Pasa), είναι πολύ πιθανόν να είναι το έτος της διάκρισης που έλαβε τούτο τον τίτλο.

Αξίζει να σημειωθεί, πως στο ίδιο έτος σύμφωνα πάντοτε με την έρευνά μου, τον βρίσκουμε και ως διακεκριμένο μέλος στην Επιτροπή Μεταφοράς Στρατιωτικού Υλικού (Vesait Nakliye Askeriye Komisyonu) του αυτοκρατορικού στρατού μαζί με τον τότε Καϊμακάμη Μεχμέτ Ρεσάτ Πασά (Iskeçe΄nin Kaymakami Mehmet Resat Pasa) και άλλες εξέχουσες γνωστές προσωπικότητες της τότε Ξάνθης. Επίσης και το έτος 1314/1896-7 εμφανίζεται το όνομά του και στα δύο αυτά συμβούλια ως διακεκριμένο μέλος.

Ένα ξεχωριστό όμως έτος για την έρευνα που διεξάγω που αφορά τον Μεχμέτ Σουκρού Πασά, είναι το έτος Εγίρας 1315/1897-8 όπου δεν εμφανίζεται πλέον ως διακεκριμένο μέλος στο συμβούλιο της οθωμανικής διοίκησης, αλλά μόνον στην επιτροπή μεταφοράς στρατιωτικού υλικού με το αξίωμα του Μίρι-Μιράν (Miri-Miran). Ομοίως εμφανίζεται και στο έτος Εγίρας 1316/1898-9 στην παραπάνω στρατιωτική επιτροπή με τον ίδιο Καϊμακάμη, καθώς επίσης και το έτος 1317/1899-90 με Καϊμακάμη τον Μουσταφά Νουρή Μπέη (Iskeçe΄nin Kaymakami Mustafa Nuri Bey). Εδώ αξίζει να αναφέρω πως στις σημειώσεις, στο τέλος της επετηρίδας μας, δίνεται ο πλήρης τίτλος του Μεχμέτ Σουκρού Πασά που έχει ως εξής «ISKECE ESRAFINDAN MIRI-MIRAN RUTBESINE ULASAL MEHMET SÜKRÜ PASA».

Συνεχίζοντας την έρευνα στις οθωμανικές επετηρίδες/Σαλναμέδες, φτάνουμε στο έτος Εγίρας 1319/1901 όταν Καϊμακάμης στην Ξάνθη ήταν ο Χαλίς Μπέη (Iskeçe΄nin Kaymakami Halis Bey Ikinci Sinifta)13 που ανήκε στην 2η τάξη οθωμανών αξιωματούχων και είναι ίσως, ο πιο υψηλόβαθμος οθωμανός διοικητής που πέρασε μέχρι εκείνη τη χρονιά από τον Καζά της Ξάνθης.........

© Xronos