Yavuz Alogan yazdı…
Savaşa giren ya da istemeden sürüklenen her ordu kazanacağını umut eder ve umudunun propagandasını yapar. Benimsediği strateji ve taktikler sahada, sıcak çatışmanın içinde sınandıkça bu umut azalır ya da çoğalır. Propagandanın etkisine kapılanlar, ortaya çıkan sonucu gecikerek de olsa kabul etmek zorunda kalırlar.
Dışarıdan bakan profesyonel biri ya da bizim gibi amatör bir gözlemci savaşan tarafların karargâhına girip kulak misafiri olmadıkça, savaşta her tekil hamlenin gerçek amacını ve ardından hangi hamlenin geleceğini ancak tahmin edebilir. Tahminlerin kesin kanaatler gibi sunulması, hatta bir dava gibi savunulması yanıltıcı olur.
Süregiden bir savaş hem savaşan taraflar, hem de dışarıdan bakan gözlemciler için aynı zamanda bir öğrenme sürecidir.
Şu âna kadar, düzenli orduların klasik harp vasıtalarıyla (tank, top, uçak vs) doğrudan çatışmaya girdikleri konvansiyonel savaşların yerini, insan-bilgisayar-imha silahından oluşan üçlünün havada, karada, denizde, deniz altında ve siber alanda eşzamanlı harekât yapabildiği dijital savaş ağlarının almakta olduğunu öğrendik.
Birinci ve II. Dünya Savaşlarında orduların asker, silah ve mühimmat mevcudunu ve bunları yenileme kapasitesini bilen bir kurmay, savaşın gidişatını ve muhtemel sonucunu ateş gücü ve manevra boyutunu da dikkate alarak harita başında öngörebilirdi (o zaman bile tam isabetli öngörülerden söz edilemez). Günümüzde hiçbir askerî karargâh böyle bir imkâna sahip değil. Mevcut savaş vasıta ve imkânlarının kabiliyeti ancak savaşın içinde ölçülüp değerlendirilerek anlaşılabilir.
Güçlü motorları, hassas sensörleri, küresel konumlanma sistemleri, anlık iletişim-gözetleme-etkili/isabetli vuruş imkânları olan dronların bu kadar önem kazanacağı 30 yıl önce hayal edilemezdi. Balistik füzelerin ve seyir füzelerinin bu kadar çeşitleneceği, klasik-konvansiyonel araçları etkisiz hâle getireceği de düşünülemezdi.
Adam bir iki düğmeye basıp bin kilometre uzaktaki yüzlerce kişiyi öldürdükten sonra ellerini yıkayıp öğle yemeğini yiyebilir, arabasına binerek huzur içinde kızını okuldan almaya gidebilir mesela. Bir tank taburunun şanlı taarruzu iki adet helikopterin güdümlü........