Prof. Dr. Suat Ungan Trabzon Üniversitesi Öğretim Üyesi Bu iki nesne dışarıdan ülkemize gelmesine rağmen zamanla insanımızın günlük rutinlerinin en belirleyici unsuru olmuştur. Bizler kahveye daha fazla bir mana yüklemiş, kendi damak zevkimize göre şekillendirmiş ve onu bütün dünyaya “Türk Kahvesi” ismiyle tanıtmışızdır. Kahveye karşı aktif duruşumuzu sigara için gösterememişizdir. Sigaranın Osmanlı ülkesine giriş şekli ile kahvenin giriş şekli bir değildir. Tütün de kahve de Mısır üzerinden Osmanlıya gelmiştir. Fakat tütünün tedarikçileri İngilizler olmuştur. Tütün de kahve de Mısır üzerinden Osmanlıya gelmiştir. Türk toplumunun ekonomik ve sosyal hayatını etkileyen, zevk dünyasını şekillendiren hatta yönetimlerin üzerinde politika geliştirmelerine sebep olan nesnelerin başında sigara ve kahve gelmektedir. Bu iki nesne dışarıdan ülkemize gelmesine rağmen zamanla insanımızın günlük rutinlerinin en belirleyici unsuru olmuştur. Bizler kahveye daha fazla bir mana yüklemiş, onun adına mekânlar (kahvehaneler) açmış, onu kendi damak zevkimize göre şekillendirmiş ve onu bütün dünyaya “Türk Kahvesi” ismiyle tanıtmışızdır. Kahveye karşı aktif duruşumuzu sigara için gösterememiş, Türk kahvesi gibi dünya çapında Türk sigarası markası oluşturamamışızdır. İnsanlarda bağımlılık yaptığı için halk arasında kahve ve tütünün dolaşımı süratli olmuş, bu hızlı değişim toplumun yapısını şekillendiren unsurların meydana gelmesine de zemin hazırlamıştır. Kahve satılan yerlerin açılması ve kahve eşliğinde sohbetlerin yapılması, insanların hem sosyalleşmesine hem de siyasallaşmasına zemin hazırlamıştır. Kahvenin (daha sonraları çayın) sigara ile birlikte içilmesi, insanların sohbet ortamlarını zenginleştirirken aynı zamanda “kahve sigara kardeşliği” diye bir tabirin halk arasında yayılmasına sebep olmuştur. Bizim toplumumuzda ilk başlarda kahve ve tütüne karşı gösterilen mesafeli duruşun benzerini, başta İngiltere olmak üzere diğer Batılı ülkeler de sergilemiştir. İngiltere’de Osmanlıdan alınan kahve içme âdeti ilk başlarda sancılı olmuştur.
İNGİLİZLERİN TÜRK KAHVESİ TARTIŞMALARI
İngiltere’de bazı kesimlerin Türk kahvesinin halk arasında yaygınlaşmasına dinî ve ekonomik açıdan karşı çıktığı görülmektedir. Fertlerde bağımlılık yapan ve tüketim alışkınlığını değiştiren kahveye başta birahane sahipleri olmak üzere bazı kesimler, “kâfir Müslümanların tercih ettiği bir alışkanlığın Hristiyan kültürüne uymadığını” söyleyerek tepkilerini dile getirmişlerdir. Gerald Maclean ve Nabil Matar “İngiltere ve İslam Dünyası” adlı kitapta içki ticaretinin kahvehanelere kaydığını gören bazı birahane sahiplerinin İslami kahve çekirdeğinin cinsel dürtüleri azalttığını, onu içen kişilerin İslam’a geçme ihtimallerini artırdığını, bu durumun 1650’lerde İslam’ı millî bir din hâline getirmeye çalışan Cumhuriyetçilerin bir komplosu olduğunu savunmuşlardır. Hatta İngiltere Kralı II. Charles, 1675 yılında Londra’daki kahvehanelerin kapatılması için emir vermiştir. Fakat İngilizler tütün ve kahveyi ticari bir metaa dönüştürmeyi ve ondan para kazanmayı başarmışlardır. İngiltere’de daha ziyade ticari........