Binnen twee dagen zou de Russische vlag wapperen in Kiev en de Oekraïners zouden hun bevrijders met bloemen ontvangen, dolblij met het einde van het nazi-regime van Volodimir Zelenski. Zo stelde Vladimir Poetin het zich voor op 24 februari, bij het begin van wat een beperkte militaire operatie moest worden.

Wat volgde was een trage en haperende oorlog, waarin de kansen zich almaar verder tegen hem keerden. Zijn strategie bestaat inmiddels uit niet veel meer dan het afvuren van raketten en drones op Oekraïense woonwijken en elektriciteitscentrales, en het massaal opofferen van armzalig uitgeruste Russische reservisten. Dat kan lang doorgaan – getalsmatig hebben de Russen een groot overwicht – maar het brengt Poetins doelen geen meter dichterbij. Nu hij op dag 259 van de strijd ook het verlies van Cherson moest slikken, rijst de vraag of hij niet tot onderhandelen kan worden gebracht. En of Oekraïne dat moet willen.

Voor het ‘vredeskamp’, de Westerlingen die zich tegen militaire steun aan Oekraïne keren, vormen onderhandelingen een soort mantra; ik hoorde het bij het begin van de oorlog steeds weer terugkeren als alternatief voor vechten. Dat ging voorbij aan het feit dat Zelenski consequent op de deuren van het Kremlin had gebonsd, smekend om een onderhoud met de man die hem en zijn volk bedreigde. Poetin negeerde dit. Wel mochten anderen aanschuiven aan zijn lange tafel, maar hun pleidooien brachten hem niet van zijn oorlogsplannen af. Ik bedoel maar: je kunt wel om onderhandelingen roepen, maar de tegenpartij moet er ook voor openstaan, en er moet enig perspectief zijn.

Is dat perspectief er nu wel? Niet wat Oekraïne betreft, zeker niet als het zou gaan om gesprekken met Poetin zelf. Zelenski heeft het per decreet uitgesloten, met instemming van het parlement. Na alle oorlogsmisdaden kan het niet meer – een logisch standpunt. Op het nieuwsplatform ‘Raam op Rusland’ heeft Ton Zwaan, voormalig verbonden aan het Niod, nauwgezet beschreven hoe Rusland zich schuldig maakt aan ‘genocidale oorlogsvoering’. Oekraïeners worden als Oekronazi’s gedemoniseerd, het doden, martelen en verkrachten van burgers wordt niet bestraft, delen van de bevolking worden verplaatst, Oekraïense kinderen worden onder dwang overgebracht naar Rusland en in weeshuizen ‘gerussificeerd’. Het stuk maakt je tegelijkertijd woedend en droevig, je wist dit alles al, maar zo bij elkaar gebracht is het een onontkoombare aanklacht.

Ik verwijs hier niet naar om tegen onderhandelingen te pleiten. Die zullen er uiteindelijk moeten komen, is het niet met Poetin persoonlijk, dan met het Kremlin als machtscentrum, wie er dan ook zit. Maar ‘genocidaal onderhandelen’ is geen optie, dat moet Moskou weten. Achter de schermen, op diplomatiek niveau, is al iets gaande. De Amerikaanse Nationale Veiligheidsadviseur heeft een ‘communicatiekanaal’ geopend met zijn Russische tegenvoeter, dat is niet verkeerd. En in Kiev schijnt hij voorzichtig te hebben besproken hoe de oorlog zou kunnen eindigen.

Vrede is iets voor de zeer lange termijn, geen-oorlog is iets anders. Er zijn tussenstappen denkbaar. Poetin is er duidelijk nog niet aan toe, maar hoe is dat met Rusland? Zal het land ooit ontwaken?

Drie keer per week schrijft Stevo Akkerman een column waarin hij de ‘keiharde nuance’ en het ‘onverbiddelijke enerzijds-anderzijds’ preekt. Lees ze hier terug.