Toen Thierry Baudet zijn entree maakte in de politiek dacht ik dat hij het ‘nette gezicht’ van de vreemdelingenhaat zou worden, wat hem nog gevaarlijker zou maken dan Geert Wilders. Mogelijk zou Baudet de PVV zelfs leegeten. Er waren berichten over onvrede in de fractie, veel ruimte voor zelfontplooiing was daar niet, en Wilders leek over zijn hoogtepunt heen. De kiezers raakten verveeld door zijn immer gelijkluidende tirades. Dan verschafte die dartele dandy van Forum heel wat meer entertainment, en met zijn quasi-wijsgerig verwoorde racisme kon je je op feestjes nog rustig vertonen – nou ja, op sommige feestjes dan.

Het is anders uitgepakt. Baudet slaagde erin de ene na de andere medestander van zich te vervreemden en verloor zich in doldraaiende theorieën die de totale kosmos probeerden te vangen, wat blijkbaar niet kon zonder een flinke dosis antisemitisme. Zijn partij weet nog steeds veel te veel publiciteit te genereren, maar in het parlement speelt ze niets klaar en in de peilingen is Forum een schim van de grote winnaar van de Statenverkiezingen van 2019.

We kunnen slechts blij en dankbaar op deze zelfontbranding reageren en hopen dat er nooit een wederopstanding volgt. Maar het gevolg is wel dat Wilders nu het ‘redelijke alternatief’ is geworden voor Baudet, in plaats van omgekeerd. Dat is niet geruststellend, want Wilders mag minder extravagant zijn, dat maakt hem niet minder (rechts-)extreem. Baudet spreekt over de Russische president Vladimir Poetin als een ‘fantastische vent’ en over diens oorlog als ‘het meest hoopvolle dat hij heeft meegemaakt’, Wilders heeft zijn Rusland-speldje snel opgeborgen en houdt het bij ‘niet-onze-oorlog’; het effect is hetzelfde. Baudet fabuleert over satanische reptielen, Wilders blijft concreet en snoeihard de islam en de moslims aanvallen; het effect is zelfs groter.

Ik kan me vergissen, maar mijn indruk is dat Wilders in de Kamer meer ruimte krijgt voor zijn abjecte aanvallen dan Baudet. Toen de Forum-leider minister Sigrid Kaag ervan beschuldigde een spion te zijn, liep het kabinet de zaal uit (even daargelaten of dat verstandig was), maar dat gebeurde niet toen Wilders tekeer ging tegen ‘het importeren van laffe Afrikaanse en Arabische roedels die in onze straten de gewone Nederlanders als prooi opjagen’, om maar een voorbeeld te noemen. Mijn voorstel zou zijn noch Forum noch de PVV te laten wegkomen met dergelijke woorden.

Dat Wilders in niets voor Baudet onderdoet, blijkt ook uit de haatdragende wijze waarop hij politieke opponenten via sociale media tegemoet treedt. Het is in zekere zin buiten werktijd, de Kamervoorzitter heeft er geen gezag over en ik weet niet hoe dat wél zou kunnen, maar het is zeker ondermijnend voor de democratie, voorheen bekend als de kunst van het beschaafde botsen. Vorige week zei minister Hugo de Jonge in het AD dat gemeenten een tandje bij moesten zetten om statushouders aan een woning te helpen – veel normaler kun je het niet krijgen. Dit was de reactie van Wilders op Twitter: ‘Gestoorde gek. Dit land is van ons en als je het wil weggeven aan buitenlandse profiteurs dan hoor je hier niet thuis.’

Het verveelt, maar het went nooit.

Drie keer per week schrijft Stevo Akkerman een column waarin hij de ‘keiharde nuance’ en het ‘onverbiddelijke enerzijds-anderzijds’ preekt. Lees ze hier terug.