Als je hotel dan toch tegen een muur aankijkt, en wat voor een muur, dan kun je er net zo goed een attractie van maken. Het Walled Off Hotel in Bethlehem is een ‘vijfsterrenhotel met het slechtste uitzicht ter wereld’, in de woorden van kunstenaar Banksy, de man die de Israëlische afscheidingsmuur omtoverde tot een canvas voor protestkunst en ook het initiatief nam tot dit hotel.

Je kunt hier werkelijk overnachten en vanuit je hotelkamer de muur bijna aanraken. Wel wordt gasten dringend afgeraden ’s nachts met laserlampjes te gaan schijnen, de Israëlische militairen in hun wachttorens stellen dat niet op prijs. Zelf sliep ik er helaas niet, maar ik ging er wel naar toe om het bijbehorende museumpje te bekijken en een tour te doen langs de muur en naar het naastgelegen vluchtelingenkamp Aida. Noem het politiek toerisme. Naar Israël reizen zonder de bezette gebieden aan te doen is ook politiek toerisme. Al het toerisme is hier politiek.

Onze gids heette Marwan, een vijftiger met een flesje water in zijn kontzak en een pakje sigaretten in zijn blouse. Marwan sprak met zijn mond en zijn ogen, maar de woorden kwamen uit zijn tenen. Dat hij hier leefde, op tien minuten rijden van de heilige plekken van Jeruzalem - ‘voor iedereen, joden, christenen en moslims’- en er niet naartoe kon; het voelde als een gevangenis. Dachten de Israëliërs veilig te zijn achter hun muur? Een illusie. “Ze zijn pas veilig als er niet alleen vrijheid is voor hen, maar ook voor ons.”

We volgden een zandpad langs de muur, om via een moslim-begraafplaats bij het kamp Aida te komen. Tussen de grafstenen lag rotzooi, waaronder plastic flesjes, sommige nog vol. Sinas, zo te zien. Nee, zei Marwan, dat is urine. “De soldaten gooien die flesjes vanuit hun wachtpost naar beneden - ze onteren zelfs onze doden.”

Aida stamt uit 1950, Palestijnen uit Jeruzalem en Hebron zochten hier hun toevlucht na de oorlog die volgde op het uitroepen van de staat Israël. Toen zaten ze in tenten, nu in op elkaar gestapelde woningen, voor elk nieuw gezin een nieuwe laag. Maar nog altijd tijdelijk. Boven de ingangspoort van het kamp is een reusachtige sleutel aangebracht, symbool van de achtergelaten huizen in wat nu Israël is. Ik ken dat symbool, de Palestijnen koesteren hun sleutels, niet alleen als herinnering aan waar ze vandaan kwamen, ook als de toegang tot wat ze nog steeds beschouwen als het hunne.

In 2009 was ik in Gaza, kort na Israëls militaire operatie ‘Gegoten lood’, en daar overhandigde een zeer bejaarde grootmoeder me plechtig een houten kistje. Daarin lag de sleutel van het huis in Ashkelon dat zij was ontvlucht, meer dan zestig jaar daarvoor. Anders gezegd: in dat kistje lag de droom om ooit weer terug te keren.

Ik geloof niet dat die droom realistisch is. Maar Joden, die door de eeuwen heen het ‘Volgend jaar in Jeruzalem’ levend hebben gehouden, zouden het Palestijnse verlangen naar een thuis eigenlijk heel goed moeten kunnen begrijpen. Wat Israël de Palestijnen nu gunt, kan geen thuis worden genoemd. Daarmee krijgen de sleutels van weleer een steeds mythischer karakter, wat geen goed nieuws is.

Drie keer per week schrijft Stevo Akkerman een column waarin hij de ‘keiharde nuance’ en het ‘onverbiddelijke enerzijds-anderzijds’ preekt. Lees ze hier terug.