Ik heb me afgevraagd of boven deze column ‘Weg met Hongarije’ zou moeten staan, maar dat zou een heel land afserveren. Bovendien is er als het om de EU gaat – moet Hongarije daar niet uit worden gezet? – helemaal geen mechanisme om landen te weg te krijgen. De EU is een paradijs waar je moeilijk binnenkomt, maar is dat eenmaal gelukt dan word je er nooit meer uit verbannen. Vertrek is altijd vrijwillig.

Achteraf gezien is het wellicht naïef geweest om de mogelijkheid van schorsing of zelfs verwijdering niet op te nemen in de EU-reglementen. Blijkbaar kon niemand zich voorstellen dat een lidstaat zo ver kon afglijden dat die niet langer zou voldoen aan de minimumeisen van een democratische rechtsstaat. Maar precies over die eisen is de Europese Commissie nu in een serieus gevecht verwikkeld met Hongarije, en daarbij gaat het er hard aan toe, zij het dat het ultieme wapen – buigen of barsten – dus niet beschikbaar is.

Het is terecht dat Brussel dit gevecht voert. De ‘niet-liberale democratie’ die premier Viktor Orbán in zijn eigen woorden aan het vestigen is, verdraagt zich niet met de waarden van de EU. Natuurlijk schort er aan alle lidstaten van alles, maar hier gaat het om een fundamentele keuze. Orbáns ‘democratie’ (wel verkiezingen, geen rechtsstaat) is een persiflage, zoals wel blijkt uit de landen die hij als voorbeeld noemde: Singapore, China, India, Turkije, Rusland. Maar betroffen de zorgen tot voor kort vooral Hongarije zelf, de Russische oorlog tegen Oekraïne heeft het gevaar verbreed. Als vriend van Poetin is Orbán een koekoeksjong binnen de EU; hij laat zich voeren, maar is een onbetrouwbare gast in het nest.

Wat dit betekent blijkt al uit de manier waarop Orbán probeert de EU te chanteren over het hoofd van de Oekraïense bevolking heen. De Europese Commissie verlangt van Hongarije vooruitgang op 27 punten qua democratie, pas dan komen er bevroren miljarden vrij. Maar de EU-lidstaten moeten volgende maand nog met deze maatregel instemmen, en Orbán dreigt met een wrede tegenzet: een veto tegen de geplande EU-steun van 18 miljard euro aan Oekraïne. Ik geen geld, dan zij ook geen geld. Terwijl ‘zij’ met deze zaak niets te maken hebben. Maar sancties tegen Moskou steunde Orbán ook al niet, dit kan er nog wel bij.

De band tussen Orbán en Poetin leidt daarnaast tot concrete risico’s voor de westerse bondgenoten, omdat Hongarije een spionage-walhalla dreigt te worden voor de Russische inlichtingendiensten, als het dat niet al is. De Hongaarse journalist Szabolcs Panyi kwam daarvoor op de site van Reporting Democracy met een reeks van aanwijzingen. Die variëren van de recente arrestatie van een Russische agent die met geheime militaire data over Oekraïne op weg was naar de Russische ambassade in Boedapest, tot de onthulling dat de zoon van de Russische inlichtingendienst-topman daar een huis bezit, inclusief verblijfsvergunning. Plus het succesvol hacken van ministeries waar vertrouwelijke EU- en Navo-communicatie rondgaat.

‘Moskou heeft Orbáns regering in feite gegijzeld’, concludeert Panyi. Alle reden voor de EU om zich niet door Orbán te laten gijzelen.

Drie keer per week schrijft Stevo Akkerman een column waarin hij de ‘keiharde nuance’ en het ‘onverbiddelijke enerzijds-anderzijds’ preekt. Lees ze hier terug.