Zelf vond Johan Remkes ook wel dat zijn rol als gespreksleider tussen kabinet en boeren wat uit de hand was gelopen. Hij was blij dat zijn rapport er lag, zei hij bij Nieuwsuur, want hij ‘had het wel een beetje gehad’. Tegen wil en dank was hij van onafhankelijke vergadervoorzitter uitgegroeid tot orakel. Mijn indruk is dat hij dat iets minder erg vond dan hij deed voorkomen, maar dat is geen verwijt.

Nadat Wopke Hoekstra het stikstofbeleid van het kabinet op losse schroeven had gezet − slechts als CDA-leider en niet als minister, of zoiets − werd Remkes de reddingsboei van de coalitie. ‘Wachten waar Remkes mee komt’, luidde de bezweringsformule, en het was duidelijk dat daarmee niet gedoeld werd op een gespreksverslag, maar op een plan.

Dat is er ook gekomen. En meer dan dat. Remkes heeft zich niet alleen uitgelaten over stikstofdeposities en piekbelasters, maar ook over het zwalkende en falende beleid van de overheid, de hautaine houding van het kabinet en de kloof tussen stad en platteland.

De opgeluchte reacties op zijn plan, of eerder nog op de omlijsting daarvan, leggen bloot waar de samenleving behoefte aan heeft, en wat zij mist bij onze politieke leiders. Hier stond iemand die zijn boodschap zonder enige opsmuk bracht, helder en stevig, maar tegelijkertijd met empathie. Op de een of andere manier leek hij gewoon geloofwaardig, ook omdat hij zo authentiek was.

Natuurlijk is authenticiteit een subjectief begrip. Het laat zich nog lastiger meten dan stikstof, maar ik denk toch dat het klopt: Remkes is en blijft zichzelf en dat, gevoegd bij zijn leeftijd en ervaring, verschaft hem gezag. Het is niet voor niets dat hij fungeert als nationale troubleshooter. Eigenlijk zouden we meer van zulke figuren moeten hebben, op basis van roulatie. Een Johan Remkes des Vaderlands.

Dat neemt niet weg dat de regering wel de eigen verantwoordelijkheid moet nemen. Het is juist het afschuiven − dit moet van Brussel, dat moet van de rechter, zus moet van het Klimaatverdrag, zo moet van Natura 2000 − dat de politiek zo bleekjes maakt. Als daar nog bijkomt dat dingen ‘moeten van Remkes’ wordt het nog moeilijker het landsbestuur te betrappen op enige innerlijke overtuiging.

Remkes maakte zich ook tot spreekbuis van een veronachtzaamd platteland, en verwees naar het Groningse dorp waar hij geboren werd. Er moet volgens hem onderzoek komen naar de ‘kloof tussen stad en platteland’, economisch, sociaal-cultureel en qua voorzieningen. Daarover zou ik veel meer van hem willen horen, omdat ik denk dat er meerdere kloven door de samenleving lopen, lang niet allemaal geografisch. De diepste kloof lijkt me die tussen bestuur en burger, waarbij de schuld niet alleen bij de bestuurders ligt.

Gert-Jan Segers vertelde gisteren bij Radio 1 hoe de zoektocht naar een nieuwe minister van landbouw was verlopen. Best moeilijk, want je praat meteen ook over bedreigingen, voor de minister zelf en voor zijn omgeving. Gelukkig, zei Segers, was Piet Adema ‘een dapper man’. Dat is mooi, maar eigenlijk zou je willen dat het genoeg zou zijn om kundig, betrouwbaar en empathisch te zijn. En authentiek natuurlijk.

Drie keer per week schrijft Stevo Akkerman een column waarin hij de ‘keiharde nuance’ en het ‘onverbiddelijke enerzijds-anderzijds’ preekt. Lees ze hier terug.