Μια κομβική δίοδος, ένα ηθικό καθήκον |
Κάθε Δεκέμβριο, τα τελευταία χρόνια, σκέφτομαι την εποχή που ο Τζέρεμι Κόρμπιν, τότε ηγέτης των αντιπολιτευόμενων Εργατικών στη δεύτερη πατρίδα μου, το Ηνωμένο Βασίλειο, απηύθυνε ένα πρωτοχρονιάτικο μήνυμα που μου ακούστηκε οικείο. «Η φετινή χρονιά θα είναι πιο δύσκολη από την περσινή», είπε. Παρέθεσε τον Ενβέρ Χότζα, τον διαβόητο κομμουνιστή ηγέτη της χώρας καταγωγής μου, της Αλβανίας, ο οποίος προσέθετε: «Από την άλλη, θα είναι πιο εύκολη από την επόμενη».
Υπό τον «θείο Ενβέρ», η Αλβανία των παιδικών μου χρόνων ήταν ένα από τα πιο απομονωμένα μέρη στη Γη, αποκομμένη τόσο από την «αναθεωρητική» Ανατολή όσο και από την «ιμπεριαλιστική» Δύση. Ζούσε στη δική της χρονοκάψουλα, σε μια σκληρή πραγματικότητα σφυρηλατημένη μέσα από πίστη, προπαγάνδα, παρακολούθηση και καταστολή της διαφωνίας. Κάθε Πρωτοχρονιά έφερνε νέες παρανοϊκές ιδέες, νέες ελλείψεις, νέα πειθαρχικά μέτρα, νέες εκκλήσεις για αντοχή. Η μόνη σταθερή επένδυση του κράτους ήταν στα καταφύγια. Πώς θα μπορούσε κανείς, έστω και αμυδρά, να συγκρίνει εκείνη την κατάσταση με ό,τι συνέβαινε στη Δύση;
Κι όμως, παρά το μαύρο χιούμορ που οι Αλβανοί και πολλοί άλλοι δεν κατάφεραν τότε να εκτιμήσουν, η ομιλία του Κόρμπιν – και εκείνο το απόσπασμα – αποδείχθηκε περίεργα προφητική. Το 2016, το Brexit έμοιαζε με την απόλυτη καταστροφή. Το σύνθημα «ανακτώντας τον έλεγχο» της αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ προκάλεσε ρίγος στους κοσμοπολίτικους κύκλους της Δύσης. Κι όμως, εκ των υστέρων – μετά την πρώτη εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, μια παγκόσμια πανδημία, τους πολέμους σε Ουκρανία και Γάζα και την επάνοδο του Τραμπ στον Λευκό Οίκο – ακόμη και οι πιο φανατικοί........