Diğer
T24 Haftalık Yazarı
11 Ağustos 2024
Zaman içinde “indigo mavisi” diye adlandırılan boyanın bulunmasıyla üst sınıflar ve aristokrasi elbiselerinde mavi kullanımı hızla yayılmış. Bunun nedenlerinin başında kumaşın türü ne olursa olsun ister pamuklu, ister ipek, ister yün, bu boyanın çivit kullanımına ihtiyaç kalmaksızın üretimde kolayca emilmesi. Üstelik solmuyormuş da.
Bu arada Prusya Kralı I. Wilhelm’in ithali kendileri için pahalı olan “indigo mavisi” boya yerine etrafta bol miktarda bulunan çivitotundan yaratılan mavi renkli boyaya “Prusya Mavisi” adını vererek kendi ordusunun üniformalarını bu renkte ürettirmeye başladığını kaydedeyim. Amerika’da George Washington, İngiliz Whig Partisi’nin rengi olan laciverti kendi ordusu üniformalarının rengi yaparken, aynı renk ilerideki yıllarda İngiliz Deniz Kuvvetleri ve pek çok ülkenin polis teşkilatı üniformalarının rengi haline gelecektir.
Mavi, modern çağlarda hangi tonda olursa olsun giyimde en çok tercih edilen renk. Hele bir de kot yani denim pantolon, yani “blue jeans” olayı var ki eminim giymeyeniniz yoktur, hatta dünyada ulaşmadığı yer yoktur.
Hikâyenin başlangıcında 1871 yılında ABD’nin Nevada Eyaletindeki Reno kentinde terzi Jacob Davis’in madenciler için diktiği pantolonların kumaşlarının, fermuarının ve cep dikişlerinin kısa zamanda parçalanması var. Bir madenci eşinin kendisine gelip de daha güçlü kumaş ve bağlantı/düğüm noktaları bulması önerisi üzerine Davis’in kumaş olarak “ördek kanvası” (duck cloth), bağlantı/düğüm noktalarında da perçin kullanmaya başlamasıyla doğan; zaman içinde patent alması gerektiğini idrak ettiğinde parasızlıktan San Fransisco’daki Alman göçmen Levi Strauss’u ortak etmesiyle devam eden; 1890’da ise farklı fakat daha yumuşak bir kumaş olan mavi denim’e geçişle ve “Levi’s Jeans” markasıyla ünlenerek zirveye ulaşan, 1960-70’li yıllarda erkek giyiminde tahta oturan kot pantolonun üretim hikâyesi. Günümüzde dünyada ticareti 100 milyar dolardan fazla ve her ne kadar mavi kot pantolon denilince akla ilk Amerika gelse de en büyük üç üreticisi Hintli, dördüncüsü Japon, ardından gelen beşinci üretici ise Gaziantepli Sanko Grubu.
Madem giyime, modaya geldik, bu alanda devam etmekte yarar var. Daha Amerika’da madenci pantolonu yaratılması öncesinde İngiltere’de çok farklı bir gelişme var. Aristokrat sınıf ve Kraliyet ailesi erkek elbiselerinin modasını belirleyen terzi Beau Brummell’in 19. yüzyıl başlarında yarattığı “Great Male Renunciation” akımı ile erkekler renkli giyimlerinden vazgeçerek, daha sade ve koyu mavi/lacivert elbiselere yönelmektedir. Erkeklerin lacivert iş kıyafetinin yolu böylece açılır. Ha, bu arada erkeklerin en çok kullandığı lacivert blazer’ı da anmalıyım elbette.
Bu bölümde yazılması gereken bir hikâye daha var: Tiffany şirketinin mavinin bir tonunu kendi malı haline getirmesi, tekelleştirmesi! Ama bunun da öncesine, 1990’ların başlarına gideceğiz ilk başta. O yıllarda kuru temizleme dükkânları için yeşil-altın renkli ütü masası yastıkları imal eden Şikago’lu “Qualitex” şirketi, St. Louis’de aynı renkte, aynı türde mal üreten “Jacobson Products” şirketini, kendi renklerini kullanamayacaklarını iddia ederek mahkemeye verir ve davayı kazanır. Kararında yargıç şöyle yazmış: “Tek başına renk ticari bir markanın hakkı olabilir. Başka bir işe yaramasa da bir şirketin ürünlerini diğer şirketlerinkinden ayırt........© T24