Diğer
T24 Haftalık Yazarı
19 Mayıs 2024
Adana ve çevresinde tanınan ve tüketilen bir sakatat "uykuluk" olarak biliniyor. Meraklısı elbette bilir ama bu hayvanın "timus" adı verilen organından çıkarılıyor. En makbulü de kuzudan elde edileni. Bu nedenle de mevsimsel olarak karşımıza çıkabiliyor.
Uykuluk denilince İstanbul’un adı da geçiyor. Şimdilerde unutuldu ama mezbahanın Sütlüce'den kaldırılmasına kadar bu bölgede çok miktarda işlenip tüketildiği için semtin adıyla özdeşleşmiş.
Türk Dil Kurumu uykuluğu "kasaplık hayvanların timüs ve pankreas bezlerine verilen ortak ad" olarak tanımlıyor. Neden "uykuluk" isminin uygun görüldüğüne de tatmin edici bir cevap bulamadım.
Elbette amacım Adana’nın gizli kalmış lezzetlerini tanıtmak değil. Gerçi bu ülkenin önemli bir kesimi gurmeliğe soyunmuş durumda ama benim amacım çok az bilinen bir organ olan timusu tanıtmak. Bağışıklık sisteminin sıklıkla sorgulandığı şu günlerde timustan söz etmemek olmaz.
Göğsün üst kısmında, boyuna yakın bir yerde bulunan bu organ bağışıklık sistemimizin çok önemli bir parçası olan T lenfositlerinin üretilip olgunlaştırıldığı yer. Burada olgunlaştırılan T-hücreleri dolaşıma salınarak dışarıdan gelen saldırılara karşı koymaya çalışıyor.
Doğumdan önce faaliyete başlayan timus, ergenlik dönemine kadar en aktif dönemini yaşadıktan sonra küçülmeye ve fonksiyonunu yitirmeye başlıyor. İleri yaşlarda da tamamen yağ dokusuna dönüşüyor. Ancak, timus ne kadar gerilese de, T-lenfosit üretimi azalmakla birlikte devam ediyor.
Bu değişimi Galen zamanında gözlemlemiş ve kayıtlara geçirmiş. Zaten timus adı da eski Yunanlılardan kalma. Duyguların bu bölgede........