Diğer
T24 Haftalık Yazarı
18 Ağustos 2024
Sokak hayvanları düzenlemesi, Instagram’a gelen kısıtlama, çiftçilerin traktörlerle yollarda ve meydanlarda olması… Bunlar Türkiye’de son birkaç hafta içinde yaşanan protesto ya da gösterilerden sadece bazıları. Tarih aralığını geriye dönük daha geniş tutarsak bu listeye başka gösterileri de eklemek mümkün olacaktır. Hem kısa hem uzun vadede dünya geneli için de benzer bir çıkarım yapmak mümkün.
Bu çıkarım elbette sadece bir kişisel gözlem sonucu elde edilmiş değil. Nature’de Helen Pearson’un yazdığı makalede yer alan bir veriye göre 2020 yılında dünya genelinde yapılan gösterilerin sayısı 2006 yılına kıyasla 3 kat artmış durumda. Bu artışın sebebi olarak ama neoliberal sistemdeki tıkanıklıkların getirmiş olduğu yönetsel ve ekonomik krizler ama daha lokal problemler gösterilebilir, ancak elimizdeki en ve belki de tek somut gerçek dünya genelinde gösterilerin ya da protestoların bir artış içinde olduğu.
Pek çok kavram gibi protesto kavramı da temelde aynı anlama sahip olmasına rağmen farklı şekillerde ifade ediliyor. Örneğin, Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde protesto, bir davranışı, bir düşünceyi, bir uygulamayı haksız, yersiz, gereksiz bularak karşı çıkma, kabul etmeme durumu olarak tanımlanıyor. Daha akademik bir perspektiften ise, Amerikalı sosyolog Charles Till’in 2004 yılındaki Social Movements (Sosyal Hareketler) isimli kitabında protesto kavramı, bir grup insanın, bir politikaya, olaya, toplumsal ya da ekonomik bir duruma karşı, kamuoyunda farkındalık yaratmak ve değişiklik talep etmek amacıyla organize olarak gerçekleştirdiği kamusal bir itiraz ve direnç ifadesi şeklinde tanımlanmakta.
İnsanlık tarihinin kitlesel ve kolektif gösteri tarihi ise oldukça eskilere dayanıyor. Tarihte kaydedilen en erken kitlesel protesto veya gösteri MÖ (Milattan Önce) 1170 civarında gerçekleşen antik Mısır'daki Deir el-Medina İşçi Grevi olarak kabul ediliyor. Ramses III döneminde, Krallar Vadisi’nde firavun mezarlarını inşa........