Diğer
13 Haziran 2024
"İçin" edatının serüvenleri
"İçin" edatının bazı kullanımları yerini "adına"ya bırakırken, "-den yana [olmak]" teriminin yerini de "için" edatı alıyor.
Örneğin, Çözüm Süreci yıllarında ve sonrasında tek tek hemen tüm toplum kesimlerinde "Barış İçin" grupları ortaya çıkmıştı: "Barış İçin Mimarlar", "Barış İçin Doktorlar", "Barış İçin Yayıncılar", "Barış İçin Öğretmenler" vb. vb... Bugünlerde de "Filistin İçin 1000 Genç" çağrılarına rastlanıyor. Barıştan yana gruplar (groups for peace) bunlar.
Toplumsal meseleler yaygınlaşıp küreselleştikçe, diller de birbirine uyarlanıyor. Filistin meselesi, Emine Erdoğan'ın bile uluslararası bir "Barış İçin Kadınlar" toplantısına katılmasına vesile olmuştu, hem de "öncüleri" olarak. Tarih: 10 Ocak 2009.
Yukarıdaki bütün "Barış İçin"lerin yerine "Barıştan Yana" terimini de kullanabiliriz. Belki bu örneklerdeki "için" edatının anlam farklılaşması yaratıp yaratmadığı sorgulanabilir. Küresel ortak dil İngilizcenin etkisi yeterince açıksa da, yanı sıra daha güçlü bir irade beyanı içermiyor mu diye de bakılabilir.
Şu "etki ajanlığı" sözünü çoğumuz yasa hazırlıkları dolayısıyla ilk kez işittik ve haklı olarak tepki duyduk. Meğer küresel düzeyde hiç yeni değilmiş bu tuzak "terim", hakkında geniş bir literatür de oluşmuş, onyıllar ve savaşlar boyunca.
Kitap olarak Britanya'nın IRA'ya karşı kullandığı bir mekanizmayı anlatanı özel olarak dikkatimi çekti, ne de olsa bizim de yıllanmış çatışmalı sorunumuz ve uyanık olmaya ihtiyacımız var. Ancak konuya dalacak değilim, gazeteler düzeyinde bizde de epey yazıldı, amacın barışa hizmet olup olmadığı sorgulandı şu son günlerde. Okuduğum aydınlatıcı yazılardan biri Mikdat Karaalioğlu'nunkiydi.
Benim ek olarak dikkat çekmek istediğim bir nokta da "ajan" sözcüğü dilden dile geçerken doğan anlam bulanıklığı oldu. Bu sözcüğün bir süre daha etkili olmaya aday bir anlam kayması sorunu var. Başlı başına cerbezeli bir sözcük olması da önemini artırıyor.
Türkçeye yıllar önce Fransızca "agent"dan gelmiş ve "casus, gizli görevli" anlamıyla, "ajan" biçimiyle yerleşmişti bu sözcük. Gerçekte bu anlam Fransızcada ancak sözcüğe "secret (gizli)" sıfatının eklenmesiyle elde edilebiliyor. Diğer kullanımları yerine göre çeşitlenmekle birlikte genel olarak "görevli, memur, temsilci, etken" içerikli bir........