Diğer

14 Kasım 2025

Bugün çağdaş sanatın yöneldiği büyülü atmosferler ve hayali evrenler artan baskıların bir göstergesi, bozulmuş dünyanın poetik bir teşhiri gibi.

Sanat var olanın içinde olmayanı gösterir. Orta çağda kiliseler tanrıya erişmek için göğe doğru uzarken içinde daha da küçülen insanlara yükselmek istedikleri mertebede olmadıklarını hatırlatıyordu. Bugün sanat, masal diliyle düşlerin büyülü dünyasına davet etse de düşlerin karanlık alt katmanlarını açığa çıkarır. Olaylar eski zamanlarda uzak diyarlarda geçer ama günümüz dünyasına aittir. İç ve dış dünyanın iç içe geçtiği masallar insanın doğayla yeniden temas kurabildiği korunmuş alanlardır.

Berlin ve İstanbul’dan iki sanatçının eşzamanlı sergilerinde bu ortak duyarlılığın izini sürmek mümkün: Petrit Halilaj’ın An Opera Out of Time’ı ve Nilbar Güreş’in Kadife Bakış’ı. İki sanatçı masalın dönüştürücü gücünü çağdaş dünyanın kırılganlıklarıyla buluşturuyor, düşsel ekolojilerini, birlikte var olma biçimi olarak yeniden tanımlıyor.

Masalı bir ara dünya olarak kullanan sanatçılar, ikonik hayvan imgeleriyle farklılıkların çatışmadan yan yana durabildiği yeni bir tür barış miti yaratıyorlar.

Kişisel geçmişinde savaş, göç, mültecilik deneyimi olan Kosova’lı sanatçı Halilaj’ın Zamansız Opera adlı büyük ölçekli yerleştirmesi Berlin Hamburger Bahnhof’taki Çağdaş Sanat Müzesi’nde geniş bir alana yayılır. Sanatçı, memleketi Kosova yakınlarında yer alan Syrigana adlı üç bin yıllık köyü operada kaybolmuş bir cennet olarak kurgular.

Syrigana cennet bahçesinin Âdem ve Havva’sı halk masallarında kurnazlık, arzu ve tehlikeyi temsil eden tilki ve horozdur. Beyaz takım elbiseleriyle yan yana ve el ele sahneye yukarıdan bakarken kendi düğün hazırlıklarını izlerler.

Tilki ve horoz maskeleri kimliklerin sabit değil performatif olduğunu, bireyin toplumsal rolleriyle sürekli değiştiğini ima eder.

Halilaj, Âdem ve Havva’nın kutsal meyvesi olan elmayı armuta dönüştürerek, merkeze beş büyük armut çiçeği yerleştirir. Operayı Kosova’ya, armut ağaçlarının bolca yetiştiği bir yere köklendirir. Armut, elmanın queer bir karşılığına dönüşür. İlişkileri, imkânsız kabul edilen bir aşkı temsil eder. Toplumsal cinsiyet normlarına karşı Halilaj, günah meyvesini aşk meyvesine........

© T24