Diğer
Konuk Yazar
08 Ocak 2024
Yargıda şeffaflık ve derin görüş ayrılığı
Hiç bilmiyorduk! Bu kadar derin görüş ayrılığının var olduğunu…
Hiç bilmiyorduk! Kararın içeriğinden çok kararı veren “makamın” husumet yarattığını…
Yargıtay anlatmıştı ve yazmıştı. Yargıda şeffaflık nedir, ne sağlar?
Şeffaflık, her yerde ve zamanda hesap verebilirliktir.
Öncelikle halkın yargıya güveni üzerinde yararlı etkileri olduğu kanaati yaygındır.
BM Yargı Bağımsızlığı Temel İlkeleri’nde belirtilen yargı bağımsızlığı ilkesi, Bangalor Yargı Etiği İlkeleri’nde yer alan yargının hesap verebilirliği ilkesi ile tamamlanmıştır.
“Avrupa Hâkimleri Danışma Konseyi tarafından kabul edilen Görüşleri özetleyen ve düzenleyen Hâkimlerin Magna Carta’sı; hızlı, etkili ve ekonomik uyuşmazlık çözümüne erişim ile adil ve kamuya açık duruşmaya dayalı, makul bir süre içinde aleni olarak tefhim edilen gerekçeli kararların önemini vurgulamaktadır.”
Slovenya’da toplanan Avrupa Yüksek Mahkeme Başkanları Konferansında; “Yüksek Mahkeme: Alenilik, Görünürlük ve Şeffaflık” başlıklı bir demeç hazırlanmıştır.
Bu demeçle; “çağdaş toplumun adalete ilişkin beklentilerini karşılama gereği” tanınmış ve mahkemelerin açıklık ve duyarlılık göstermesinin önemi vurgulanmıştır.
Demeç; “açık ve kolay anlaşılır gerekçelendirmeye dayanan” yargı kararlarının kamu tarafından erişilebilir olması, hâkimlerin atanma sürecinin şeffaf olmasının gerekli olduğu kanaatindedir.
Demeç; yüksek mahkemelerin “hukuk devletinde adalet sorunlarının daha iyi bilinir hale getirilmesi amacıyla toplumdaki demokratik tartışmaya katılması” gerektiğini vurgulamaktadır.
Demokrasilerde; yargı ve medya arasındaki ilişkinin önemi kaydedilmiştir.
İnsan hakları ve hukukun üstünlüğüne dayalı bir devlette, şeffaflık ilkesinin yargının temel bir unsuru olduğu kabul edilmiştir. Bu konunun kapsamlı bir şekilde ele alınması gerektiğini belirten Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Türk Yargıtay’ının talebiyle, yargıda şeffaflık bildirgesi taslağının hazırlanması çalışmalarına 2013 yılının ilk aylarında başlamıştır.
Yargıda şeffaflık veya yargıda gün ışığında yönetim nedir?
Kısaca; bilinmeyenin, daha doğrusu saklanan ne varsa gün ışığına çıkarılmasıdır.
Devletin halktan gizleyeceği hiçbir şey yoktur.
Yargıda şeffaflığı sağlamak üzere oluşturulmuş ilkelerle birlikte, bu ilkelerin etkili biçimde uygulanması için aranan tedbirlerin ne olabileceği altı yıllık bir süre boyunca geliştirilmiş ve 37 ülkenin mahkeme başkanları ve kıdemli yargıçlarının ortak çabaları dikkate alınarak hazırlanmıştır. Yargıda Şeffaflığa İlişkin İstanbul Bildirgesi ile İstanbul Bildirgesi’nin Etkili Biçimde Uygulanması İçin Tedbirler; halkın kanunla kurulmuş yetkili, bağımsız ve tarafsız bir mahkemece sağlanan adil yargılanma hakkına duyduğu güveni artırmayı ve güçlendirmeyi amaçlamaktadır.
Yargıtay’ın web sayfasında yer alan “Yargıda Şeffaflığa İlişkin İstanbul Bildirgesi” ve “İstanbul Bildirgesinin Etkili Biçimde Uygulanması İçin Tedbirler” (Ankara 2020) soruların yanıtını barındıran içeriğe sahiptir.
Tedbirler sonunda yer alan “Açıklayıcı Not” birçok tanımı tarihsel geçmişleriyle vermektedir.
“Şeffaflık, yargı sürecinin temel bir........© T24