Diğer

Konuk Yazar

13 Ocak 2025

13 Haziran 1952 kabul tarihli 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun 4 Ocak 1961 kabul tarihli 212 sayılı Kanunla değiştirilmiştir. Adı kısaca 212 Sayılı Kanun veya Basın İş Kanunu olarak bilinir.

Kanunun tarihi vardır… Hatırlanmalıdır!

10 Ocak 1961 günü gazetelerin birinci sayfalarında “Gazetemizi Üç Gün Kapatıyoruz” başlıklı bir bildirinin haberi yer almıştı.

63 yıl önce 9 gazetenin sahibi gazetelerini kapatmak suretiyle 10 Ocak günü yürürlüğe giren iki kanuna karşı gazetelerini yayınlamama kararı almıştı. Kanunlardan birisi bugünkü Basın İlan Kurumu hakkındaki “Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun”, diğeri ise “212 sayılı Kanunla Değiştirilmiş Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasında Münasebetlerin Tanzimi Hakkında 5953 Sayılı Kanun”du.

Gazete patronları bu kanunları protesto etti. Gazetecilere farklı uygulamalar ve yeni bazı sosyal haklar getiren Basın İş Kanunu’na karşı çıktılar. Gazeteciler için yazılı iş sözleşmesi koşulu getiren, ücretlerin aybaşında peşin ödenmesini sağlayan, yıllık ücretli izinleri iyileştiren, ücretlerin ve fazla mesailerin zamanında ödenmemesi halinde gecikme zammı ile ödenmesi gibi iyileştirmeler getiren bu kanunun Milli Birlik Komitesi tarafından kabul edilmesine tepki gösterdiler. Bildiri yayınladılar ve protesto ettiler…

“…Milli Birlik Komitesi tarafından ilan edilen basınla ilgili kanunlar milletçe girilen bu aydınlık devirde basını emsali görülmemiş bir tehlikenin içine atmıştır. Halk efkarına önce şunu arz etmek isteriz ki, ilk bakışta sadece basını ilgilendirir gibi görünen bu hadise aslında doğrudan doğruya temel hak ve hürriyetlerimizi kısıntıya sokabilecek bir mahiyet taşımaktadır.”

9 Gazete sahibi Bildirilerinde “…Hür Dünya Cephesi basınının hiçbirinde emsali görülmemiş ve görülemeyecek olan bir kontrol sisteminin Türk Basının üzerinde konulmak istenmesi karşısındaki müteaddit müracaatlarımız da neticesiz kaldığından, biz aşağıdaki gazeteler teessürümüzün ifadesi olmak üzere yarından itibaren 3 gün çıkmayacağımızı sayın halk efkarına üzüntü ile bildiririz” dediler.

Böylece Akşam, Cumhuriyet, Dünya, Hürriyet, Milliyet, Tercüman, Vatan, Yeni İstanbul, Yeni Sabah gazetelerinin sahipleri üç günlük “gazete çıkarmama” protestosunu başlattılar.

Gazete patronlarının bu bildirisinin yayınlandığı gün gazetelerin bazılarında sahip ve sorumlu yazı işleri müdürlerinde değişiklikler oldu. Çünkü işverenlerin bildirisinin yayınlandığı o nüshaya gazetelerin sorumlu yazı işleri müdürleri imzalarını koymayı reddettiler.

Dünya gazetesinin sorumlu yazı işleri müdürlerinden Hikmet Çağlayan ve Sami Karaören imzalarını koymadı, onların yerine Yekta Ragıp Önen’in adı yayınlandı. Milliyet gazetesinde Hasan Yılmaer adını koymamıştı, yerine Ercümend Karacan’ın adı çıktı. Vatan gazetesinde Mesut Özdemir ve Gökşin Sipahioğlu adlarını koymayı kabul etmemişti, 10 Ocak 1961 tarihli Vatan’da Emin Yalman adı yer almıştı (İstanbul Gazeteciler Sendikası Yayını. 10 Ocak ve Ötesi. 2002.Sayfa 8).

10 Ocak 1961 günü Türkiye radyolarında İstanbul Gazeteciler Sendikası!nın işverenlerin 3 günlük gazete çıkarmama boykotuna karşı bir bildirisi yayımlanmıştı:

“İstanbul’da yayınlanan dokuz gazete üç gün müddetle........

© T24