Diğer
24 Temmuz 2024
Bir aydır ailece bulunduğumuz ABD'den (Los Angeles) yeni döndük.
Sıcağı sıcağına oradaki bazı gözlemlerimi paylaşacağım.
Başkan Biden'ın adaylıktan çekilmesi dikkatleri yaklaşan başkanlık seçimlerine yöneltse de, sizlere, kendi kişisel gözlemlerime dayanarak, ABD toplumunu gündelik yaşamında etkileyen en önemli iki sorunundan bahsedeceğim.
İlk sorun ABD toplumunun kendi içinde halen bile ırk meselesini çözememesi.
Günümüz Amerikan toplumu çok çeşitli ırk, etnik köken ve kültürden gelen alt gruplardan ve topluluklardan oluşuyor.
Kıta'nın yerlisi Kızılderililer'in kökünü kuruttukları için sayları halen numunelik düzeyde az.
ABD'yi tarihsel açıdan devlet olarak asıl kurucu unsur, büyük kısmı Britanya ve İrlanda kökenli, kısmen de Hollanda, Almanya ve İskandinav kökenli "beyazlar". Bunlar "WASP" olarak da biliniyor. White (Beyaz)-Anglo-Saxon-Protestan'ın kısaltması.
Bunlara 20. yüzyılın başında yani sonradan gelen Doğru Avrupa Yahudisi, İtalyan, Yunan ve Ermeni göçmenler de eklenebilir.
Diğer bir önemli topluluk ise 18. ve 19. yüzyılda büyük tarım alanlarında çalıştırılmak üzere Afrika'dan taşınan kölelerin torunları olan Siyahiler. Resmi literatürde bunlara "African-American" deniyor.
Halen ABD'deki etnik ve kültürel açıdan belki de en önemli topluluklardan biri ve hatta Florida ve Kaliforniya gibi bazı eyaletlerde çoğunluğu oluşturan Hispanikler. Başta Meksika olmak üzere Orta ve Güney Amerika kökenliler.
Başka bir önemli kesim ise ağırlıklı olarak son 20-30 yılda gelen Doğu Asya (Çin, Kore, Japon, Tayland, Vietnam vs.) kökenliler. Bunlara "Asian" deniyor.
Bunlara özellikle politik veya ekonomik nedenlerle ülkelerinden kaçan diğer ülkeler kökenli göçmenler de eklenebilir. İslami rejimden kaçan İranlılar, komünist rejimden kaçan Macar ve Ruslar gibi.
Bir de zaman içinde tüm bu grup ve toplulukların birbirleriyle karışımından ortaya çıkan ciddi sayıda "melez" kitle var tabii.
Özellikle New York, Los Angeles, Chicago, Miami, Boston, San Francisco ve Washington D.C. gibi büyük metropoller yukarıda saydığım grup ve toplulukların hemen tamamının bir arada yaşadığı karma yerler. Tam bir küçük "Birleşmiş Milletler" coğrafyaları.
ABD resmi makamlarının bu kadar farklı ırk, etnik köken ve kültürden gelen insanların bir arada yaşamasıyla ortaya çıkabilecek sosyolojik sorunlara önlem olarak bulduğu en önemli uygulama, farklı ırk ve etnik kökenleri "yokmuş" gibi davranmayıp, bilakis belki de fazla abartılı yaklaşımla, hemen her resmi işlem ve faaliyette kişilerin ırk ve etnik kökenlerinin sorulması, açıklanması ve alenileştirilmesi.
Gerek resmi iş ve işlemlerde gerek kişiler arasındaki gündelik olağan faaliyetlerde kişilerin ırk ve etnik kökenlerinin hemen her fırsatta ortaya konulması ve alenileştirilmesinden hiç gocunulmuyor.
Örneğin resmi makamlar veya özel hukuk kişileri önünde yapılan hemen her iş ve işlemler için doldurulan rutin formlarda adınız, yaşınız ve cinsiyetiniz ile birlikte son derece rutin biçimde ırk ve etnik kökeniniz de soruluyor.
Hatta cinsiyetinizi isterseniz yazmayabiliyorsunuz, ama ırk/etnik köken için yazmama seçeneği bile genelde yok.
Örneğin devlet okulları dahil tüm seviyedeki okulların (ilk ve ortaokullar dahil) kendi resmi web sayfalarında okuldaki öğrencilerin ırk ve etnik kökene göre yüzdelik oranlarını ve sayılarını görebilirsiniz. "Beyaz" oranı yüzde 43, Siyahi oranı yüzde 15, Hispanik oranı yüzde 34, Doğu Asyalı oranı yüzde 12, Musevi oranı yüzde 6 gibi.
Irk ve etnik kökenin kamusal alanda bu kadar açık seçik ortaya konulması ve alenileştirilmesinin nedeni olarak, öncelikle farklı ırk ve etnik grupların kendi spesifik kimliklerini ve farklılıklarını tüm ABD kamuoyunda ifade edebilmelerinin sağlanması ve böylece bir yandan azınlıktaki ırk e etnik kökenlerin çoğunluk veya daha büyük konumdaki ırk ve etnik kökenler tarafından baskılanmasının ve asimile edilmesinin önlenmesi gösterilmektedir.
Yani azınlık grupların çoğunluk tarafından asimilasyonunu önleme aracı olarak bu yöntem kullanılıyor.
Uygulamada bunun önemli sonuçlarından biri de bu alenileştirme yoluyla azınlık........