Diğer

23 Aralık 2025

Son iki aydır gündemi belirleyen alanlardan bir tanesi de hiç kuşkusuz bahis operasyonları oldu. Türkiye Futbol Federasyonu'nun açıklamaları ile başlayan ve ardından İstanbul başsavcılığının operasyonları ile ön plana çıkan olayın sonrasında kamuoyunun dikkati futbol sahasında olup bitenlere çevrildi. Tabii bu arada klasik hastalığımızın nüksettiğini ve olup biten bütün değerlendirmelerin süper ligdeki büyük takımlar üzerinden değerlendirilme gafletinden kurtulamadığımız hususunu da eklemek zorundayız. Olayın içerisinde kendi iş alanları olarak nitelendirebileceğimiz futbol sahası üzerine bahis oynayan futbolcular, hakemler, teknik direktörler ve sahanın içerisinde yer alan yardımcı personeller bulunuyor. Bir diğer önemli husus ise taraftarların da bu alana sevk edilmek suretiyle bahis endüstrisinin bir parçası haline dönüştürülmüş olması gerçeğidir. Tam bu noktada yasal ve yasa dışı bahis ayrımı dile getirilebilir ancak söz konusu durumun yasal bahis üzerinden normalleştirilmesi meselesi var olan durumun yarattığı çarpıklığın ortadan kalkmasına yetemez!

İşte tam bu noktada sporun önce endüstriyelleşmesinin ardından finansal bir boyut ile başka bir aşamaya geçişini yaratmış olduğu domino etkisinin üzerinde durmak zorundayız. Çünkü artık elimizde bir oyun yok ve iş üzerinden tarif edilmek suretiyle ardından da içerisine sokulan para miktarının artışıyla birlikte bambaşka bir hale dönüştürülen bir alan var. Sonucun belirsizliği ve her an her şeyin mümkün olabileceği ihtimalinin ortadan kaldırıldığı ve ölçülebilir bir risk yönetiminin devreye sokulduğu bir aşamadan söz ediyoruz. Tabii bu durumda dünyanın en çok ilgi çeken alanlarından bir tanesine ilişkin yüklenilen değerler de değişmeye başlıyor. Keyif veren bir etkinlik ile hoşça vakit geçirme aracından giderek paydaşların çıkarlarını gerçekleştirmede kullanılan bir araç görünümüne bürünmeye başlıyor ki burada da devreye yabancılaşma başka bir ifade ile yabancılaştırma kavramından söz etmemiz gerekiyor.

Gordon Marshall’ın Sosyoloji sözlüğünde (1999, s.798) yabancılaşma (alienation) terimi, en genel çerçevesiyle bireylerin birbirlerinden ya da belirli bir ortam veya süreçten uzaklaşmalarını anlatır. ‘Yabancılaşma’ Marx’ın yazılarında temel bir önem taşımaktadır. 1844 El Yazmalarında (1993) Marx’a göre yabancılaşmış emek, 1. Doğayı, 2. Kendi kendini, yaşamsal etkinliğini insana yabancılaştırır, 3. Kendi öz bedenini de insana yabancılaştırır, 4. Ve bunların sonucu olarak insan insana yabancılaşır. İnsan, artık aşk ve sevgiyi de daha az hisseder. Bu kavramlara da yabancılaşmıştır. Marx’a göre kapitalist toplumda din, devlet ve politik ekonomi gibi tüm temel kurumsal alanlara bir yabancılaşma durumu damgasını vurur.

Para, insanın iş ve varoluşunun yabancılaşmış özüdür; bu öz insana egemen olur ve insan ona tapar. On dokuzuncu yüzyılın sonundaki Marx analizlerinin üzerinden çok fazla olayın geçtiğini ve günümüzde kapitalizmin bambaşka bir görünüme büründüğünü söylemeye bile gerek yok! Ancak aradan geçen zaman içerisinde kapitalizm ile spor arasında kurulan bağın ve bu bağı her geçen yıl biraz daha güçlendiren teknolojinin etkileri sonrasında sportif alandan bahsettiğimiz her noktada biraz da ekonomiden ve medyadan bahsettiğimiz gerçeğini bir kez daha vurgulamak durumundayız. Bir başka ifadeyle spor alanı üzerinde yaşanan her türlü girişimin perde arkasında kapitalist dünyanın dinamiklerinin olduğu gerçeğini ve bu gerçeğin daha fazla tüketim mantığı üzerinden insanlarla buluşturulması olduğu hususunu göz ardı etmemeliyiz. Bu açıklamalardan sonra bahis meselesi ile yabancılaşma bağlantısına odaklanabiliriz.

Öncelikle dünya futbolunun şemsiye örgütleri olarak nitelendirebileceğimiz FİFA ve UEFA’nın tüm futbolseverlere her fırsatta ideal bir futbol iklimi oluşturulması hususunda dürüstçe oynama üzerinden algı yapmayı sürdürmekte olduğunu buna karşın son kırk beş yıl özelinde giderek sermayenin etkilerine açık bir anlayışı dolaşıma........

© T24