Orta Doğu’da bazen öyle anlar gelir ki, diplomatik bir basın toplantısındaki tek bir cümle bile bölgenin güç haritasını değiştirmek üzere olduğunun işaretidir. Hakan Fidan ile İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi’nin Tahran’daki ortak açıklaması da işte tam böyle bir tabloyu gözler önüne koyuyor.

Sarf edilen sözler sade görünüyor; fakat alt metin son derece önemli mesajlar taşıyor. İran açısından yeni bir dönemin başladığı çok açık ve Türkiye bu dönüşümü bölgede en erken okuyan ülkelerin başında geliyor.

Meselenin ayrıntılarına geçmeden evvel İran siyasetini Türk tarihinden neden bigâne görmemeliyiz. Onun ayrıntılarına yakından bakalım.

İran’da Türk hâkimiyetinin kökleri

İran’daki Türk hâkimiyeti Kaçarlar ile başlamamıştır.

1925 yılına gelinene kadar İran topraklarında yaklaşık bin yıllık bir Türk hâkimiyeti vardı.

Hatta Kaçarları deviren Şah Rıza, Türk hâkimiyetini şu sözlerle eleştirmekteydi;

“İtiraf etmeliyiz ki bin yıldan daha fazla bir müddette İran, Türk fatihlerin hâkimiyeti altında yaşamıştır.”( Mîhen Gazetesi – 1924)

Oğuz Türklerine mensup Kaçarlar, Ağa Muhammed Han Kaçar’ın 1796’da iktidarı bir başka Türk hanedanlığından almasıyla İran’a hâkim olmuş ve yaklaşık yüz yıl idare etmeyi başarmıştı.

İran’ı yöneten Türk ailelerin Farsça konuşması ya da Farisileşmesi de söz konusu değildi. Nitekim Türk hükümdarlar kendilerini “sâlâr-ı Türk, pâdişâh-ı Türk, sultân-ı Türk ve bilhassa hâkân-ı Türk” gibi unvanlarla tanımlıyordu.

Tarihte Sünni dünyanın büyük hamisi Osmanlı’ya en büyük sorunu çıkartan da İran’daki Şii Türkler olacaktı ve bunların başında da Şah İsmail gelecekti.

Bu durum Kaçarlar için de geçerliydi.

Kaçarlar, Türklüklerine ve Türkçeye ziyadesiyle değer veriyordu; ama hiçbir şey Şia’dan önce gelemezdi. İranlı Türkler için bu durum sonraki yüzyıllarda da değişmemişti. 29 Aralık 1914’te Osmanlı askeri Tebriz’e girdiğinde şehirde tutunamamasının tek nedeni Ruslar değildi. Yerel halktan beklediği desteği görememesi de bunda etkili olacaktı.

İran toprakları yaklaşık bin yıl boyunca Türkler tarafından yönetildi. İran tarihi demek bir yerde Türk tarihi demekti; ama 1925 yılında Türkler, İran........

© SuperHaber