Sevgili okurlarım, İngiltere’nin Ankara Büyükelçisi Sir Percy Loraine’nin 10 Kasım 1948 günü, Atatürk’ün ölümünün 10. yıldönümünde BBC’de yaptığı ilginç konuşmanın ilk bölümünü dün sizlere iletmiştim.
İkinci ve son bölümün tam metni ise aynen şöyle:
“Atatürk, Cumhuriyet’in ilk yıllarında, bugün bizim halk idaresi diye bildiğimiz yönetim için zamanın ve halkın henüz hazır olmadığını biliyordu. Halk, sultanlık ve imparatorluk devrinin gelenekleriyle yoğrulmuş bir durumdaydı.
Bu alanda İttihat ve Terakki günleri de bir değişiklik getirmemişti. Onun için önce hem bu halk, hem de kabinede görev alan bakanlar, anayasanın kendilerine yüklediği yeni sorumluluklar konusunda eğitilmeliydi. Bu arada bir yandan da işlerin yürütülmesi, Türkiye’nin modern, ilerici bir devlet olarak ihtiyaçlarının incelenmesi ve bu ihtiyaçların eldeki kaynakların yettiği ölçüde karşılanması gerekiyordu.
Hepsinden önemlisi, uzun ömürlü bir iktisat sistemi kurmak şarttı ve Atatürk daha 1923 yılında, çekinmeden, ulusuna, böyle bir sistem on yıl içinde kurulmadıkça Kurtuluş Savaşı’nda katlanılan sıkıntıların ve gösterilen çabaların boşa gideceğini söylemiştir.
★★★
Kemal Atatürk’ün ileriyi görüşü o kadar keskin ve isabetli, olayların alacağı yön, halkın duyguları ve Türkiye’nin dış ilişkilerinin gerekleri konusundaki sezişi o kadar doğruydu ki, çevresindekiler kendilerine güç ve karışık gelen meselelerde ne yolda hareket edeceklerini O’na danışırlardı. Bu gibi durumlarda karşısındakine her zaman yardıma hazırdı. Ancak emretmez, sadece yol gösterirdi.
Peki, dış siyasette Atatürk diktatörce denebilecek neler yaptı? Hiç. Komşuları yeni Cumhuriyet’in bağımsızlık ve toprak bütünlüğüne saygı gösterdiği sürece, O da barışçı, uzlaşıcı, savaşı önleyici, dostça bir siyaset güttü.
Rusya ile olan çekişmeler durduruldu. Yunanistan’la olan kavgaya son verilip yakın işbirliğine geçildi. Yalnız Bulgaristan’ın katılmadığı Balkan Antlaşması’yla Balkanlar’daki anlaşmazlıklar bir çözüme bağlandı. İran, Irak ve Afganistan’la yapılan Sadabad Saldırmazlık Paktı ile Türkiye’nin Doğu sınırlarında barış kesinlikle sağlandı. Fransa ile ilişkiler iyi ve dostçaydı. Faşist İtalya ile normaldi. İngiltere’yle tam bir uzlaşmayla kalınmamış, bugün sürdürüldüğüne çok sevindiğimiz yakın ve dostça ilişkiler de geliştirilmiştir.
Atatürk, ismet İnönü, Loraine, İngiltere Kralı 8.........© Sözcü