ABD emperyalizmi 1980 sonrasında, dünya ekonomisini sermayenin sınırsız tahakkümünü sağlayacak doğrultuda biçimlendirmeye kalkıştı. Tasarının bütünü de, zaman içinde neoliberal küreselleşme olarak adlandırıldı.

Neoliberal küreselleşmenin gelişme aşamalarını ve (“kopuşlara yol açan”) bir bunalıma sürüklenmesini bu köşedeki son yazıda gözden geçirdim.1Obama döneminde dünya ekonomisini uluslararası şirketlerin yönetimine devreden ihtiraslı bir mutlak kapitalizm tasarımının 2017’ de Trump tarafından baltalandığını; 2023’te başlayarak da neoliberal küreselleşmeden bir kopuşun ABD’de açıkça savunulduğunu, giderek benimsendiğini açıkladık.

“Kopuş” uygulamaları içinde Çin’e karşı yürütülen ekonomik savaş, neoliberal ilkeleri çiğnediği için önem taşır. Bu “savaş”ın kökeninde de Obama yönetiminin Çin’i uluslar-arası bir tehdit olarak belirleyen stratejisi yatıyor. Trump ve Biden dönemlerinde de bu ekonomik savaş, serbest ticaret ilkeleri çiğnenerek ve sermaye hareketlerini köstekleyen ekonomik yaptırımlarla uygulandı.

İncelemeler, sözü geçen ekonomik savaşın, son tahlilde (“göreli” olarak) ABD aleyhine sonuç verdiğini saptadı, açıkladı. ABD’nin neoliberal küreselleşmeden kopuşunu savunan metinlerde de olumlu örnek olarak “Çin modelinin” vurgulandığını gösterdik. Örneğin Amerika’dan Wang ve Kroeber, Çin’in ekonomik üstünlüğünü planlamanın korunmasında, özel olarak da Made in China 2025 adındaki uzun vadeli sanayi programında görmektedir.

“Çin modeli”nin özelliklerini, (varsa) özgünlüğünü, o ülkeden iktisatçılardan da izlemek gerekir. Aşağıda da bu özellikleri taşıyan bir makale2 değerlendiriliyor.

Justin Lifu Yin, Peking Üniversitesi’nde profesör, Ulusal Kalkınma Okulu (UKO) Onursal Dekanı, “Yeni Yapısal İktisat Estitüsü”nün başkanıdır. 2008-2012’de de Dünya Bankası’nda Kıdemli Başkan Yardımcısı olmuştur.

Lifu Yin, “Çin modeli” terimini kullanmıyor. Makalenin başlığındaki “Çin yükselişinin mantığı”, aynı anlamda yorumlanabilir.

Yazara göre, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC), büyüme göstergeleri açısından dünya iktisat tarihinde benzersiz bir olgudur: Çin, 20’nci yüzyılın bitimi ile 21’nci yüzyılın başlangıcını kapsayan yaklaşık yarım yüzyıllık bir zaman dilimi içinde, çok yüksek bir büyüme temposunu kesintisiz gerçekleştiren bir........

© soL