Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) bugünlerde 15’nci Beş-Yıllık Plan hazırlıklarına odaklanmıştır. 15’ncisi hazırlandığına göre, Çin planlamasının geçmişi 75 yıla (demek ki 1950’ye) uzanır. ÇHC 1949’da kurulduğuna göre kesintisiz, zengin bir planlama birikiminin de sahibidir.

Planlama hazırlıklarını bu köşedeki son yazımda okurlarımla paylaştım.1Hatırlatayım.

ÇHÇ Anayasası’na göre Çin Komünist Partisi (ÇKP) ülkenin yönetiminde öncü konumundadır. Marksist/Leninist devrim geleneğinden kaynaklanan bu özellik halk demokrasisi pratikleri ile hayata geçirilir. Plan taslağı ÇKP Merkez Komitesi’nce hazırlanmış, tartışılmış aşağıda inceleyeceğimiz belgeye dönüştürülmüş; 23 Ekim 2025’te yasama organı Ulusal Halk Kongresi’ne sunulmuştur. Nisan 2026’da görüşülerek (bir “yasa” konumunda) kesinleşecektir.

“Tavsiyeler” başlığı altında değerlendireceğim bu belge,2Beş-Yıllık Plan’ın temel amaçlarını, stratejilerini içeriyor. Nicel hedefler ve araçlar ile bütünleşerek 15’nci Beş-Yıllık Plan’a dönüştürülmesini, ÇHC’nin yürütme organı olan hükümet, yani bakanlıklar ve planlama örgütü (NDRC) üstlenecektir.

Tavsiyeler’in hazırlanmasını bir önceki yazıda aktardım: Belgenin ilk taslağı yayımlanıyor, dağıtılıyor. İnternet üzerinden tüm vatandaşlara, ayrıca yerel yönetimlere, sendikalara, meslek kuruluşlarına, bilim, teknoloji, iktisat çevrelerine, sempozyumlar da düzenleyerek önerilerini, görüşlerini aktarma çağrısı yapılıyor.

Sıradan vatandaşlardan 3 milyon internet iletisi; halk örgütlerinden, uzman çevrelerden, sempozyumlardan gelen binlerce katkı; iki aşamada önce 452, sonra 218 revizyona dönüştürülerek taslağa yediriliyor. Değiştirilmiş taslak, Merkez Komitesi’nin 4’ncü Genel Kurulu’nda (“Plenum”da) tartışılıyor. Son biçimiyle 23 Ekim 2025’te yayımlanıyor.

Çin Ulusal Halk Kongresi’ne ÇKP Merkez Komitesi tarafından “Tavsiyeler” başlığı altında sunulmuş olan belge 15’nci Beş-Yıllık Plan Taslağı olarak yorumlanabilir.

Belgenin Öneriler (“proposals”) değil, Tavsiyeler (“recommendations”) başlığı altında sunulması, Merkez Komitesi’nin ÇHC’nin ikili yapısına özen göstermesinden kaynaklanıyor. Bu aşamadan sonra plan taslağındaki değişiklik önerileri Parti değil, Yasama Organı üyelerinin yetkisi içindedir.

Tavsiyeler 45 sayfalık bir belgedir. Başlangıç paragrafı,........

© soL