Kesişme |
İroni, o andaki durumun içerdiği katmanlı gerçeklikle onu savunma tarzının yüzlerce yıl önce üretilmiş bir resim ve resmin izleksel alanlarının kesişmesinden doğuyor.
Durum şu: “Meclis Resepsiyonunda Erdoğan ile Çekilen Mutluluk Fotoğrafı”ndaki yakın teması Dem Parti eş genel başkanı Tülay Hatimoğulları, Spot Youtube kanalında İrfan Aktan’a açıklıyor:
“Orada çok ciddi bir itiş kakış, masalar devrilmek üzere filan. Biz de ayakta durmakta bile zorlandığımız bir fotoğraf. O fotoğraf karesi esnasında insanlar ayakta durmaya çalışıyor.”
Yani, temastaki yakınlık mekânsal koşullardan kaynaklanıyordu. Alan o kadar dardı ki, yakınlık kaçınılmazdı.
Mutluluk fotoğrafını ilk gördüğümde zihnimde Rembrandt’ın Dr. Nicolaes Tulp’ün Anatomi Dersi adlı tablosundaki dersi dinleyen öğrencilerin imgesi belirdi. Hatimoğulları’nın açıklaması kurduğum bağlantıyı destekledi.
On yedinci yüzyıl Hollanda burjuvazisinin görsel ideolojisini yansıtan Anatomi Dersi tablosu, Hollanda grup portreciliği tarzında. Genellikle meslek loncalarına mensup olanların resmedildiği grup portrelerinde kişilerin arasındaki ruhsal ve duygusal ilişkiyi öne çıkarmak için dar alanlar tercih ediliyor. Üzerinde durduğum resmin biçimsel gerekçeleri, Hatimoğulları’nın ‘alan dardı’ açıklamasıyla örtüşüyor.
Tabloda, ünlü cerrah Dr. Tulp profesör olarak, cerrahlar loncasından yedi meslektaşına teşrih masasındaki kadavranın ön kolundaki belirli kasları anlattığı ders sırasında betimleniyor. Profesörün sağ elinde kasları geriye çekmek için bir alet var. Sol elinin hareketi, geleneksel olarak konuşmaya eşlik eden türden. Tulp’un dikkati, dersin konusu olan kadavrada değil, açıklamalarını dinleyen grupta. Bu, otoriteyi temsil eden profesörle cerrahlar arasındaki psikolojik ilişkiyi öne çıkarıyor. Hollanda resminde grup portreciliği konusunda çalışmasıyla tanınan Alois Riegl, resmedilen dinleyicileri şöyle yorumluyor: “İlgililikleri ile dinleyiciler kendilerini profesöre tabi kılarlar; hepsi de aynı psikolojik ilgililiği paylaşırlar ama bu bireyden bireye değişen beden hareketiyle........