İnsanlığın eşitlik ve özgürlüğe doğru adım attığı en çaplı deneyim olan Ekim Devrimi’ni sadece kendisini anlamak için değil, dünya ve Türkiye’de gerçekleşebilecek devrimlere yol göstericiliği açısından da incelemeliyiz.

Ekim 1917 Rusya’da üst üste binen çelişkilerin yarattığı bunalıma emekçi sınıfların siyasi öncüsünün müdahalesi ile gerçekleşti. Bu kapsamlı konu çok kısaca şöyle özetlenebilir:

Burjuva devrimi bir türlü gerçekleşmemiş ve bu gecikme ağır bir sınıfsal gerilime yol açmıştı. Hanedanın dışındaki köylü ve kentli sınıflar uzun süredir köklü bir toplumsal değişikliğin yanında yer alıyorlardı. Bu çelişkiye bir de kentlerde biriken işçi sınıfının sermaye karşıtı değişim istekleri eklendi. Nihayet toplumsal dokusu izin vermediği halde 1914’te Rusya’nın paylaşım savaşına katılması devrimci ortamı hazırladı.

Ancak bu yazıda bu temel çelişkilere eşlik eden ve daha sonra Türkiye ile ilişkilendireceğimiz başka bir olguya işaret edeceğiz. Rusya geçen yüzyılın başında bir tarım ülkesi olması ve nüfusunun �’ı kırsal kesimde yaşamasına rağmen büyük bir entelektüel canlılık gösteriyordu. Kapitalizmin neden olduğu birkaç büyük kentte devrimci güdülerin de etkisiyle bir aydınlanma dönemi yaşanıyor, büyük sanatçılar, edebiyatçılar, bilim insanları bu ortamda sahne alıyordu.

Kentler çarlık sansürü, köyler ise Ortodoks Kilisesi’nin karartıcı, cahil bırakıcı etkisi altındayken kentlerde yaşanan bu aydınlanma büyük bir kontrast oluşturuyordu ve bu çelişkinin kendisi Ekim’i hazırlayan faktörlerden biriydi. Özellikle 1860’ların başındaki toprak kölelerinin özgürlüğünü de içeren reform paketi, toplumun geleneksel düşünce yapısının kırılmasında rol oynamış, çok sayıda aydının yetiştiği bir ortam doğmuştu.

Çaplı edebiyatçılar yetişmişti, ama hepsi şöyle ya da böyle bir toplumsal dönüşümden yanaydılar. Örneğin, Tolstoy eşitlikçi bir toplum için sanki bir peygamber gibi kendini ortaya atmıştı. Turgenyev........

© soL