Potemkin Zırhlısı’nda isyan! |
1905’te Rusya’daki Potemkin Zırhlısı isyanı, 1917 Bolşevik Devrimi’ne giden süreçte önemli bir uğrak yeridir. Sovyet Devrimi’nin lideri Lenin, bu isyanla birlikte 1905 Devrimi’ni 1917 Devrimi’nin bir “provası” olarak nitelendirir.
Sovyet sinema yönetmeni Sergey Ayzenştayn, 1905 Devrimi’nin 20.nci yıldönümünde, yani 1925 yılında Potemkin Zırhlısı isyanını konu eden bir filmi çekmiştir. Film, Kadıköy Belediyesi’ne bağlı Sinematek’de gösterimde bulunuyor.
Sergey Ayzenştayn, 1898'de Letonya'da dünyaya geldi. Marksist düşüncelerden etkilenen Ayzenştayn, 1917 Sovyet Devrimi’ne katıldı, sanatsal yeteneklerini Bolşeviklerin hizmetine sundu.
Sinema eleştirmenleri tarafından tüm zamanların en iyi filmlerinden biri olarak kabul edilen Potemkin Zırhlısı’nda hiç oyuncu yoktu, oynayanların hepsi gerçek kişilerdi.
Film, basit bir propaganda filmi olmaktan ziyade sinema sanatının özelliklerini yansıtan bir klasik niteliği taşıyor. Potemkin Zırhlısı, sinema sanatındaki devrimci niteliğine rağmen her çeşit seyircinin kolaylıkla anlayabileceği sadelikteydi. Bu sadelik ve açıklık, aradan çok uzun geçmesine ve sinemadaki teknik gelişmelere rağmen canlılığını ve tazeliğini halen de koruyor.
Haziran 1905’te Potemkin Zırhlısı’ndaki isyan, yemeklerin bozuk olması gerekçesiyle çıkmış olmasına rağmen esas itibariyle denizci askerlerin sıkı disiplin karşısında subaylara yönelik bir ayaklanmasına dönüşmüştür.
Potemkin zırhlısında yaşananlar, emir komuta zincirinin itaatkar askerler tarafından nasıl kırıldığının en çarpıcı örneklerinden birini göstermektedir. Açlık, uzun süren savaşlar ve insanlık dışı çalışma koşullarının yarattığı dayanılmaz ortamda meydana gelen bu isyan, Ekim Devrimi’nin ilk “kıvılcımları” arasında değerlendirilir.
Potemkim zırhlısındaki isyan,........