Geçtiğimiz hafta Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 2019 yılından bu yana ilk defa Avrupa Birliğinin yılda iki kez aday ülkeler Dışişleri Bakanlarıyla yaptığı gayrı resmi toplantısına katıldı. Bu toplantının özelliği, Macaristan’ın yılın ikinci yarısında yürütmekte olduğu dönem başkanlığına rastlamasına rağmen alışılmışın aksine o ülkede değil, Brüksel’de yapılmasıdır. Macaristan başbakanı Orban’ın demokrasi, hukuk ve insan haklarından gittikçe uzaklaşması, buna karşılık Putin ve Şi Jinping gibi diktatörlere yanaşması neticesinde AB’nin diğer üyelerini karşısına aldığı için, Bakanlar onun ülkesinde toplanmayı uygun görmediler. Normal olarak ev sahibi ülkenin bir şatosunda ve adını ilk buluşmanın 1974 yılında yapıldığı Almanya’daki şatodan alan Gymnich toplantısı bu sefer Brüksel’de, pek şatoya benzemeyen AB Konseyinin cam, beton ve çelik binasında yapıldı. AB karar alma mekanizmalarının tipik bir uzlaşı arayışının neticesinde Macaristan’ın talebi üzerine Türkiye’de beş yıllık aradan sonra toplantıya davet edilmiş oldu. Bu davet yönetim tarzları birbirlerine çok benzeyen Macaristan Başbakanı Orban’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bir jesti olarak görülmelidir.

Bu toplantı üst düzey bir Türk görevlisinin Avrupalı karşıtlarıyla uzun bir aradan sonra topluca yaptığı ilk görüşme oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Avrupa Siyasi Topluluğunun son üç toplantısına protokoller gerekçeler öne sürülerek katılmaması muhataplarıyla düzenli diyalog imkanından kendisini mahrum ediyor. Bu bakımdan Dışişleri Bakanının bu toplantıda iktidarın görüşlerini muhataplarına iletme fırsatı bulmuş olması şüphesiz faydalı olmuştur. Bu tür davetlerin eskisi gibi her altı ayda bir yapılmasını arzu etmek istiyorum ancak olacağına da pek ihtimal vermiyorum. Diyalog Brüksel’de oldu ama görülebildiği kadar bu bir sağırlar diyalogunun ötesine gitmedi. Kaldı ki Gymnich toplantıları gayrı resmi düzeyde yapıldığı için zaten herhangi somut bir karar alındığı bir forum teşkil etmiyorlar. Öğle yemeği formatını alan toplantının yer yer gergin geçtiği yabancı basın haberlerinden anlaşılmaktadır. Bununla birlikte Bakan Fidan’ın toplantıdan memnuniyetle ayrıldığını belirtmesi kopmuş olan ipleri tekrar bağlama arzusunda olduğunun işareti sayılmalıdır.

Peki bu toplantılara davetler neden kesildi? Gerekçelerine kısaca bakmakta fayda var.

Ülkemizin Doğu Akdeniz’in tartışmalı sularında tek taraflı olarak yürüttüğü hidrokarbon araştırma çalışmalarına tepki olarak AB Konseyi üst düzey siyasi diyalogu ve ekonomi, enerji ile ulaştırma gibi konularda yine üst düzey temasları askıya alma kararı almıştı. Daha düşük düzeyde diyalog toplantılarına 2022 yılında tekrar başlanmış olmasına rağmen bunların da çok düzenli bir şekilde yapıldığı söylenemez. İktidar Doğu Akdeniz’deki araştırma faaliyetlerine son verip, gemilerini geri çektikten sonra AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi 29 Kasım 2023 tarihinde üye devletlere sunduğu ve onların talebi üzerine hazırlanan yol haritasında diyalogun tekrar başlatılmasını önermişti. Önerilerin arasında Türk Dışişleri Bakanının “ihtiyaç halinde” Gymnich toplantılarına davet edilmesi dahil üst düzey diyalogun yeniden başlatılması de vardı. Ancak bu öneri Doğu Akdeniz’de ülkemizin yeniden tek taraflı faaliyetlerde bulunmaması şartına bağlandı. Aradan geçen dokuz aylık süre zarfında AB üyeleri bu raporu........

© Serbestiyet