Türkiye’de muhaliflik, tek bir “kişilik testi”yle saptanamaz. Memlekette muhalif olmanın pek çok hali ve pek çok muhalif türü var. Aynı apartmanda yaşayan yedi farklı dairenin, hem birbirlerine hem apartman yöneticisine söylenmesini andıran bir ses karmaşasından ve bu bağlamda yedi muhalif türünden söz edebiliriz. Herkes aynı binada (Türkiye) yaşıyor ama herkesin şikâyet dili, umut haritası, takip ettiği “fenomen”, asla tahammül edemediği kelimeler, asla dönüşmek istemediği kişiler bambaşka. Tabii “Aidat yine mi arttı?” sorusu, güncelliğini hep koruyor.

Bu yazıdaki muhalif kategorizasyonunun, elbette bilimsel bir iddiası yok. Bu yazıyı, dalgacı ve dalgalı bir gözlem defteri olarak düşünün. Ki yedi muhalif türünden çok yedi muhaliflik modundan da söz edilebilir. Genelde tek kategoriye sığamıyoruz: Sabah boomer, öğlen ekonomist, akşam woke takılabiliyor; gece “sokak röportajı kafası”yla uykuya dalabiliyoruz. Yani farklı türleri karıştırarak “kokteyl muhalif” olabiliyoruz. Birbirinin antitezi olan “milliyetçi muhaliflik” ile “woke muhaliflik” bile bazen aynı kişide buluşabiliyor.

Yedi muhalif türü veya modu, aynı fotoğrafın farklı filtreleri gibi. Hepsi aynı yorgunluğu taşıyor. Boomer amca tansiyon ilacını içerken, Woke genç vegan ürün kovalarken, Sokak Röportajcısı alkış beklerken, tam olarak neyi istiyor? “Normalleşebilmeyi” mi? Yoksa “kapağı daha zengin bir ülkeye atabilmeyi” mi? Sonuç olarak aynı apartmanda yaşıyor, farklı dairelerden bağırıyorlar. Aidat yine artıyor, WhatsApp yine susmuyor…

İşte isimleri, cisimleri ve kutsal kelimeleriyle Türkiye’nin muhalif insan atlası.

Bu muhalifin evi YouTube’daki sokak röportajlarıdır. İlave TV Arif’in sabrına, Sade Vatandaş Mehmet’in siyasetçileri kovalayan temposuna ve Dilruba’nın “kimseden korkmayan” kaba-saba öfkesine ilgi duyabilir. Sokak köpeklerini çiğ etle besleyip sonra etlerin çürümesinden değil sosyal çürümeden yakınan Zeliha Bürtek’i de idol olarak görebilir.

Uzatılan sarı mikrofonu gördüğünde, rock star gibi heyecanlanıp kendini Kurtuluş Savaşı’ndaki isimsiz kahramanlardan biri gibi hissedebilir. Teori yerine hayatı okur, daha doğrusu okuduğuna inanır. Marketteki peynir fiyatı onun manifestosudur. Dünyanın her köşesindeki market fişlerinin ve fiyat karşılaştırmalarının tutkunudur. Gerekirse “manifesto”yu fişin arkasına bile yazabilir. “Telefonunu çıkar” diyen dayılarla girdiği polemiklerde, gladyatör gibi savaşır. Genelde şovmen gibi algılansalar da bazısı gerçekten cesurdur, hapse girmekten, yargılanmaktan korkmaz. Belki de “Zaten batmışız, neyden korkacağım?” noktasındadır.

Kutsal Kelimesi: Market Fişi, Sosyal Çürüme.

Zayıf Yanı: Öfkesi sahici olsa da, çözümü bazen çok basite indirger. “Hepsi hesap verecek” gibi radikal çıkışları, “bu ülke bize bir hayat borçlu” gibi ergenimsi sloganları sever.

Tipik Cümlesi: “Dilruba az bile söyledi, ben olsam neler derdim! “

Bu grubun doğal yaşam alanı Halk TV ve Sözcü TV’dir. Eğer kumanda ellerinden alınır ve kanal değiştirilirse, ülke elden gitmiş gibi panik atak geçirebilirler. Gerginlikleri, Uğur Dündar’ın o meşhur “Lütfen kapıyı açar mısınız beyefendi!” diyen nazik ama patlamaya hazır gerginliğidir. Boomer muhaliflerin, Atatürkçü yönü ağır basanları da sol yönü ağır basanları da vardır. Atatürkçülüğe yatkın olanlar, Yılmaz Özdil’in her kelimesi ayrı satıra yazılmış şiirsel öfkesini okuyunca ferahlayabilir. Sola yatkın olanlarsa, genelde Zülfü Livaneli’yle ferahlar.

Boomer muhaliflerin bazıları garanticidir, sosyal medyaya bulaşmazlar. Bulaşanlar, sosyal medyada trollerin tuzağına düşebilir, fake hesabı gerçek sanıp “Yazıklar olsun sana evladım” diye uzun uzun nasihat yazabilir. Bazılarının teknolojiyle imtihanı, görüntülü aramada yanlışlıkla ön kamerayı açıp sadece tavanı çekmesiyle son bulur.

Teknolojiye daha adapte olabilmiş olanları, WhatsApp veya Facebook gruplarının adminliğine soyunabilir. “Bunu herkes okusun” başlıklı zincir mesajları yaymayı vatani görev sayabilir. Mesajın sonunda genelde şu vardır: “İnanmayan araştırsın.” (Araştıran olursa gruptan........

© Serbestiyet