Türkiye’de özgürlüklerin, demokrasinin ve refahın neden aynı anda gerilediğini anlamak için soyut tartışmalara değil, verilere bakmak gerekli ve yeterli. Ortak payda açık: Hukukun üstünlüğü zayıfladıkça, diğer tüm alanlarda dünyayla makas açılıyor.

Gelin hep birlikte dünyada kabul gören endekslere bakalım, grafiklere dökelim ve nereden nereye gelinmiş görelim. Endekslerin detayına, ne anlama geldiklerine merak edenler bakabilir, biz puanları dünya ortalamaları ile kıyaslayalım.

Aşağıdaki ilk grafik, Dünya Adalet Projesi (World Justice Project)’nin Hukukun Üstünlüğü Endeksi üzerinden Türkiye’yi dünya ortalamasıyla karşılaştırıyor. Bu karşılaştırma bile tek başına çarpıcı; ancak altı çizilmeli: Bu grafik (ve diğerleri) “gelişmiş ülkeler” ile ülkemizin kıyası değil, dünya ortalaması ile kıyas.

Dünya ortalamasının içinde otoriter rejimler, kırılgan devletler ve düşük gelirli ülkeler de var.

Buna rağmen Türkiye, 2014–2015 kırılma noktasından sonra istikrarlı biçimde dünya ortalamasının altına düşüyor ve orada kalıyor. “Hukukun üstünlüğü”, “hukukla yönetmeye” evriliyor. Uzun süre zayıf hukukta kalmanın riski de kalıcılık veya kanıksanma.

Bu noktada önemli bir tespit yapılmalı: Hukukun üstünlüğü hukuktan uzaklaşma sonrası bir “sonuç endeksi” değil, bakacağımız diğer alanlar için neden endeksidir. Çünkü yargı bağımsızlığı, hukuki öngörülebilirlik ve keyfîliğin sınırlandırılması ortadan kalktığında, diğer tüm alanlar domino taşı gibi devrilir.

İkinci grafikte Demokrasi Endeksi........

© Serbestiyet