BAFRA KAYMAKAMI OSMAN ZÜHTÜ BEY’E 1915’TE MUAMLI (ALTINAY) KÖYÜ’NDE KURULAN SUİKAST

Taşrada Devlet Otoritesi ve Zühtü Bey’in Mücadelesi

Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde taşra yönetiminde yaşanan sorunlar, merkez ile yerel güç odakları arasındaki çatışmaların yoğunlaştığı bir döneme işaret eder. Devletin merkezi otoritesini taşrada sağlamaya çalıştığı bu süreçte, yerel eşrafın nüfuzu çoğu kez devlet memurlarının görevlerini yapmasını engellemiştir. Bu durumun en çarpıcı örneklerinden biri, I. Dünya Savaşı yıllarında Bafra’da yaşanan Kaymakam Osman Zühtü Bey suikastıdır.

Genç, idealist ve görevine bağlı bir idareci olan Osman Zühtü Bey hem savaşın yarattığı karmaşa hem de yerel eşrafla yaşadığı çekişmelerin ortasında kalmış ve 22 Ekim 1915 yılında bir suikast sonucu hayatını kaybetmiştir. Bu olay, Osmanlı taşrasındaki yönetim yapısının zayıflığını, adaletin işleyişindeki aksaklıkları ve yerel güçlerin devlet otoritesi üzerindeki etkisini göstermesi bakımından dikkat çekici bir örnek oluşturur.

Görsel 1: Osman Zühtü Bey Bafra askeri ve sivil ileri gelenlerle

Osman Zühtü Bey, Konya İbradı doğumludur ve Mekteb-i Mülkiye mezunudur. Genç yaşına rağmen disiplinli, çalışkan ve devlet görevine bağlı bir bürokrat olarak tanınmıştır. Farklı kazalarda görev yaptıktan sonra 1914 yılında Bafra Kaymakamlığına atanmıştır.

Görsel 2: Osman Zühtü Bey, Bafra Eytam Müdürü Kadir Efendi, Müdde-i Umumi İhsan Bey

I. Dünya Savaşı’nın devam ettiği bu yıllarda, bölge ciddi güvenlik sorunlarıyla karşı karşıyaydı. Nebiyan Dağı ve çevresinde örgütlenen Rum çeteleri, ayrılıkçı hareketler çerçevesinde saldırılar düzenliyor; köylere baskınlar yaparak halkın can ve mal güvenliğini tehdit ediyordu. Osman Zühtü Bey’in en önemli görevlerinden biri bu çetelerle mücadele etmekti. Bafra’da asayişin sağlanması ve devlet otoritesinin güçlendirilmesi amacıyla büyük bir çaba göstermiştir.

1915 yılının mart ayında Samsun’un Bafra ilçesinde yaşanan bir olay hem dönemin güvenlik politikalarını hem de halkın devlete olan güvenini derinden etkiledi. Yün Dağı civarında gerçekleştirilen bir operasyon sonucunda, bölgede uzun süredir faaliyet gösteren Rum çetesi çökertildi. Operasyonun hedefinde, halk arasında “Kavaklıoğlu Sava” olarak bilinen çete reisi ve adamları vardı. Osmanlı güvenlik güçlerinin düzenlediği baskında Kavaklıoğlu Sava ve çetesinin üyeleriyle çatışma çıktı. Çatışma sonucunda çete lideri ve bazı adamları öldürüldü, sağ ele geçirilenler ise Bafra’ya getirildi.

Görsel 3: Bafra Kaymakamı Osman Zühtü Bey, Talip Çavuş, Teğmen Reşit Bey. Rum eşkıyasından yakalanan Kavaklıoğlu Sava, Havzalı Kocagöz Kostil, Yaylalı Nikola ve arkadaşları.

Bu olayın ayrıntıları, Kapı Kaya Karakolu’nun kayıtlarında yer almaktadır. Bu çok değerli belgeler, Bafralı yerel tarih araştırmacısı Ali Ak Hoca tarafından gün yüzüne çıkarılmıştır. Onun titiz çalışmaları sayesinde, bölge tarihine ışık tutan bu olayın detayları akademik çevrelerde de tartışılmaya başlanmıştır. Olayın ertesi günü, yani 27 Mart 1915’te, sekiz silahsız çete mensubu teslim oldu. Çatışmada ölen iki eşkıyanın cesetleriyle birlikte Bafra’ya getirilen bu kişiler, Bafra Hükümet Konağı önünde halkın gözü önünde sergilendi. Bu görüntü, dönemin kaymakamı Osman Zühtü Bey tarafından çektirilen bir fotoğrafla da kayıt altına alındı. Fotoğraf, hem dönemin ruhunu yansıtan bir belge olarak hem de Osmanlı taşrasında güvenliğin sağlanmasına yönelik kararlılığın bir simgesi........

© Samsun Gazetesi