Normal nedir ve kim belirler? |
Geçtiğimiz ay nörogelişimsel tanı almış çocukları olan iki annenin (Deniz Gökçe, Özden Karababa) hazırladığı podcast’e konuk oldum. Konuşmada çocuklardaki nörogelişimsel farklılıkları ve başkalıkları, ebeveynliğin duygusal yüklerini, okul sistemlerinin sorumluluklarını, ilaçla tedavi süreçlerini, toplumsal normları, farklılıkların ve başkalıkların kabulünü ve mutluluk kavramını ele aldık. Konuşmamızın küçük bir bölümünü buraya yazı olarak aktarıyorum. Konuşmanın tümünü izlemek/dinlemek isteyenler ‘Farklı Zihinler’ başlığıyla aratabilirler. @yankiyazgancom instagram hesabında da bulabilirler. https://youtu.be/EVfmcx3WTsU?si=r_Gpi7mc68nHNyzc
Normlar konusu oldukça derin ve karmaşık. Normun toplumsal yapının bir aradalığını sağlayan bir yönü var. Örneğin, büyüklere saygı göstermek bir norm. Ama bu nereden çıktı, neden böyle oldu gibi soruların cevabı antropoloji ve sosyoloji gibi alanlarda yatıyor.
Psikoloji ve psikopatoloji açısından bakarsak, norma uymamak bazen tehlikeli olarak görülüyor. Çünkü dışlanma korkusu devreye giriyor. Gruplar genellikle genele daha doğrusu norma uymayanı dışta bırakmaya yatkın. Bu sadece insanlar için değil, hayvanlar dünyasında bile gözlemlenebilen bir durum. Dışta kalmak, dışta bırakılmak tehlikeli, yaşamı sürdürmeyi zorlaştıran bir durum.
Mesela bazı çocuklar futbolu iyi oynamıyor, ama takıma girmek istiyor. Diğer çocuklar “onu alırsak yeniliriz” diyerek takıma almıyor, çocuk açısından bakarsak, dışlıyor. Dünya Kupası olsa belki anlaşılır bir ‘almama’, ama bahçede 10 dakikalık bir oyunda yenilmek bu kadar önemli mi? Arkadaşımızı takıma almak ne zaman diğer takımı yenmekten daha önemli olabilir? Bu tamamen kültürle ilgili. Okulda ya da mahalledeki kültür neyi önemsiyor, neyi değerli görüyor? Normlar buna göre şekilleniyor.
Genel norm ‘kazanmak, ne pahasına olursa olsun’ olabilir; ama mikro........