Tam 79 farklı kaynakta ve nereyse aynı cümlelerle geçiyor Kongolu Oto Benga’nın gerçek ve acıklı yaşam hikâyesi.

Tuhaf, hiç kimse tırnak işareti kullanmamış; herkes kendi anlatısıymış gibi aktarmış bu metni.

80’inci metin, Pusula okurlarına özel bir versiyon olsun.

Bundan öncekilerin hangisi asıl metin, ilk metni kim kaleme almış, bu ayrıntıları belirlemek uzmanlık işi. Bilişim konusunda öyle bir birikimim yok; ama beni ‘beyaz adam’ oluşumdan utandıran bir olayı kendi okurlarıma anımsatmak ve bugünün uygarlığına ‘aleyhte bir şerh düşmek’ adına redakte ederek ve tırnak işareti koymayı ihmal etmeden paylaşıyorum bu metni:

“O bir Afrikalıydı. Kongolu genç bir pigme…

Boyu sadece 1.49’du. 46 kiloydu. 23 yaşındaydı, evliydi ve bir de çocuğu vardı. Güler yüzlü, hayat dolu bir insandı…

Adı Oto Benga’ydı. Kendi dilinde ‘Dost’ anlamına geliyordu Oto Benga: Sadık dost…

Bir gün Kasai nehrinde balık avlarken uzaklardan gemileriyle gelen beyaz adamlar yakaladılar Oto Benga’yı. Yakalayan da Amerikalı misyoner rahip Samuel Verner idi.

Boynundan ve ayaklarından zincire vuruldu Afrikalı genç adam. Yük taşısın diye sadece ellerini özgür bıraktılar. Kırbaçlayarak saatlerce yol yürüttüler. Sonra onlarca soydaşıyla birlikte, sanki o bir yükmüş, bir kargo sandığıymış gibi, bir geminin kapkaranlık deposuna koydular. Zifiri karanlıkta, haftalar süren bir yolculuk sonrası New York’ta gün ışığıyla buluştu. Soydaşlarından ayırıp onu bir kafese koydular. Sonra bir başka depoya hapsettiler. Günlerce de orada tutuldu. Her gün önüne bir kuru somun attılar.

★★

O gün takvimler 9 Eylül 1906’yı gösteriyordu…

Ve Oto Benga, o ana kadar yaşadıklarına rağmen adına 'insan' dedikleri mahlukun aslında ne kadar gaddar, ne kadar acımasız, ne kadar zalim olduğunu henüz bilmiyordu…

Onun vatanında aslanlar, aç timsahlar ve yırtıcı hayvanlar bile bu kadar vahşi değildi…

Ve o gün takvimler Ortaçağ’ı değil, 9 Eylül 1906’yı gösteriyordu…

New York Bronx Hayvanat Bahçesi’nde o güne dek görülmemiş bir kalabalık vardı. Hayvanat Bahçesi hasılat rekoru kırıyordu. Nedeni New York Times Gazetesi’nde çıkan bir haberdi. Şöyle yazıyordu haber metninde:

‘Vahşi adam Bronx’da maymunlarla aynı kafesi paylaşıyor. İnsanın ilk ataları ile bir arada… Bakıcısı bazen onu serbest bırakıyor. Eylül ayı boyunca akşamüstleri ziyaret edilebilir…’

Gazete haberine bir de not eklemişti: ‘Bazı kesimler bu olaya tepki gösterse de New York üniversitelerinden bazı ‘önemli’ bilim adamları Benga’nın insan olarak değerlendirilemeyeceği kanaatindedir’…

★★

Hayvanat bahçesinde Oto Benga’yı önce........

© Pusula Gazetesi