Erzurum’un ekonomik kalkınmışlığı ve geri kamışlığını değerlendirirken 1991 öncesi ve sonrasını ayırarak değerlendirmenin doğru yöntem olacağı kanaatindeyim. Çünkü 1991 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) dağıldı ve yeni bir dünya düzeni ortaya çıktı. 1991 öncesi dönemde iki kutuplu dünya düzeni vardı ve bu düzen içerisinde Erzurum’un konumuna özgü handikapları vardı. 1991 sonrasında ise önce tek kutuplu sonrasında da çok kutuplu dünya olma yolunda ilerleyen dünya düzeninde Erzurum’un farklı stratejik, siyasi, sosyal ve ekonomik alanlarda farklı fırsatları veya tehditleri ortaya çıkmıştır. Bu yazımızda bu konularda genel değerlendirmelerde bulunmak Pusula Gazetesindeki başlangıç yazımız için anlamlı olacaktır.

Erzurum’u değerlendirirken bunun aslında Doğu Anadolu Bölgesi’nin değerlendirmesi olduğunu unutmamak gerekir. Çünkü Erzurum tüm bölgeyi temsil eden bir il konumundadır.

1991 öncesi dönemde Erzurum ve bölgenin geri kalmışlığının genel sebepleri nelerdi acaba? Bunları alttaki maddeler ile özetlemek mümkündür.
 

Peki 1991 sonrası dönemde ne tür fırsatlar orta çıktı?

Mevcut fırsatları çoğaltmak mümkündür. Ancak konuyu fazla dağıtmamak için Erzurum’a ait bazı göstergeleri vermekte yarar vardır.

Erzurum coğrafi büyüklük açısından yaklaşık 25.500 kilometrekarelik alanıyla Türkiye’nin dördüncü şehridir. Nüfus yoğunluğu (kilometrekareye düşen insan sayısı) açısından Erzurum Türkiye ortalamasının çok altındadır. Türkiye’de kilometrekareye 111 kişi düşerken, Erzurum’da bu sayı 29’dur. Bu durum yaklaşık Ermenistan kadar bir büyüklüğe sahip ilde talep potansiyelinin yetersizliğine, göçe, yaşam şartlarının zorluğuna işaret olarak değerlendirilebilir.

Erzurum ili kişi başına gelir açısından Türkiye ortalamasının yaklaşık yarısı kadar gelir elde edebilmektedir. Milli gelire katkısı yaklaşık %0,5 civarındadır. Sosyo-ekonomik gelişmiş sırası bakımından 59-60’ıncı sıralardadır. İhracat performansı açısından 69-70’inci sıralardadır. 745.000 nüfusa sahiptir ve yaklaşık 6 milyonluk bölgenin merkezinde yer almaktadır.

Öğrencilerimiz ile birlikte tarafımızca gerçekleştirilen bilimsel saha araştırmalarında elde edilen veriler aşağıdaki gibi özetlenebilir.

Erzurum doğumlu olan vatandaşların yaklaşık g’si memleketi olduğu için Erzurum’da yaşadığını ifade etmektedir. Bu oran Erzurum ilinde yaşayanlarda kente aidiyet duygusunun önemli olduğunu göstermektedir.........

© Pusula Gazetesi