Birinci Savaş öncesi ve savaş sırasında Birleşik Krallık, Fransa, Rusya Osmanlı Devletini parçalamak ve bakiyesini tasfiye edebilmek amacıyla içeride çıkartacakları isyanlardan ciddi fayda sağlamayı hedeflediler. Çarlık Rusya’sı için Kürtler sıcak denizlere inme, İngiltere için de petrol bölgelerinde kontrolü sağlamak için Osmanlı Devletini içeride meşgul etmek, güçsüz düşürmek, ikilik çıkarmak için kullanmaya kalktılar.

“Osmanlı’da Kürt isyanları esas olarak II. Mahmut döneminin vergiye bağlanmak, merkezileştirmek çabalarına karşı bir tepki olarak 1806-1843 yılları arasında görülmüştür. Bu Kürt isyanlarından biri, Sultan Abdülmecid döneminde 1842’de Cizre emaretinin ikiye ayrılıp bir kısmının Musul’a bağlanmasını bahane eden bölgenin hâkim aşiret reisi Bedirhan Bey tarafından çıkartılmıştır.

Diğer önemli bir isyan da 1880’de Şeyh Ubeydullah’ın İngiltere ve Rusya’nın desteğiyle Osmanlı ve İran karşısında ayaklanıp merkezi Musul olmak üzere bağımsız bir devlet kurmaya kalkışmasıydı. Ubeydullah’ın her iki devlete karşı bir isyana kalkışması yenilgisine ve Mekke’ye sürülmesine neden olmuştur. Ubeydullah’ın oğlu Seyit Abdülkadir daha sonra onun yolunda yürümeye çalışarak Kürdistan Teali Cemiyeti’nin başına geçecektir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk yasal Kürt örgütü Diyarbakır’da 1908’de Osmanlı Kürt İttihat ve Terakki Cemiyeti adı altında kurulmuştur. Aynı yıl İstanbul’da kurulan........

© Pusula Gazetesi