Barış Soydan Yazdı…’Yapısal Reform Yapa-ma-ma Örneği Olarak Hal Yasası’ |
Türkiye’de gıda enflasyonu istikrarlı biçimde dünya genelinin ve benzer ülkelerin üzerinde seyrediyor. Kangrene dönüşen gıda enflasyonunun çözümü için konuşulanlar ise yıllardır hiç değişmedi. Bunların başında tarımda aracılık sistemini yeniden düzenleyecek hal yasası vardı.
2010 yılında “Tarladan sofraya devrim geliyor” ve benzeri manşetlerle gündeme taşınan yeni hal yasası iki yıl süren çalışmaların sonunda 2012 yılında 5957 sayılı kanunla yürürlüğe girdi. Yasa o tarihte verimsiz aracılık zincirini ortadan kaldıracak, üreticiye de tüketiciye de kazandıracak büyük bir reform olarak sunulmuştu. Ama istenen sonuçların alınamadığı kısa sürede görüldü. 2015 yılında Hal Yasası’nın etkisiz kaldığına ilişkin görüşler iyice artınca bu kez yasada değişiklikler yapılması gündeme geldi. Hallerde ve arıcılık sisteminde radikal reform söylemi Berat Albayrak’ın bakanlığı döneminde zirveye çıktı. Hal reformu yeniden gündemdeydi ve hazırlanan yeni yasa “Gıdada devrim” ve “Fırsatçılığa kesin darbe” olarak anlatılıyordu. Sebze ve meyve fiyatlarına doğrudan etki eden suni süreçlerin ortadan kalkacağı, “tarladan sofraya güçlü bir ekosistem” kurulacağı açıklanmıştı. Tarımdaki reforma karşı “direnenlere” müdahale de tanzim satış uygulamalarıyla bu dönemde geldi. Ama tanzim satış uygulamaları çok uzun sürmeyecek yeni hal yasasıyla birlikte rafa kalkacaktı.
Geldik 2025’e… Yeni bir hal yasası ihtiyacı bu yıl bir kez daha gündeme geldi ve yine, yeni bir hal yasası daha hazırlandı. Ticaret Bakanlığının bu yıl kamuoyu görüşüne açtığı Hal Kanunu taslağının amacı, denilene göre “Sebze ve meyvede üretici-tüketici arasındaki fiyat farkını azaltmaktı. Tasarıyla aracı maliyetler düşürülecek, marketlere üreticiden doğrudan alım zorunluluğu getirilecek”ti.
Hal yasası ihtiyacının 2010 yılından bu yana hep gündemde olması ve bugüne kadar atılan adımların iktidarın kendisi dahil hiçbir kesimi memnun etmemesi, bu konudaki başarısızlığa yakından bakmayı gerektiriyor. Bu konu, aslında iktidarın yapısal reformlar alanındaki performansına dair bir örnek vaka.
Ak Parti iktidarı........