Osmanlı bilimde ve teknolojideki gelişmeleri gözardı ettiği için Sanayi Çağını kaçırdı. O kaçırma ile Batı ile aramızdaki açılan mesafe halen kapatılabilmiş değil. Kapatılacak gibi de görünmüyor. Hatta önemli tedbirler alınmazsa, ara daha da açılacak.
Sanayi Çağını/Devrimini kaçırmada; zamanı anlayamama, dünyadaki gelişmelere ilgisiz kalma gibi sebepler göz önüne alınınca, o yüzyıllarda Osmanlı’da her alanda kendini hissettiren güç zehirlenmesi oluştuğu anlaşılıyor.
Mesela Rönesans aydınlanmasında ve yayılmasında önemli rol oynayan matbaanın, yaklaşık üç yüz yıl sonra ülkeye getirilmesi ile iş bitmemiş, her çeşit kitabın hiçbir kısıtlama olmadan, rahatça basılabilmesi ancak 20. yüzyıl başlarında mümkün olabilmiştir.
Avrupa’da bilim ve teknoloji gelişmeleri 19. yüzyıl başlarına kadar birbirinden ayrı sürdürülmüştür. 19. Yüzyılda üniversiteler bünyesinde birleşim sağlandıktan sonra, ortaya çıkan sinerji ile her alanda bilim ve teknolojide büyük gelişmeler kaydedilmiş, bu gelişmelerin içinde olan ülkelerde her alanda büyük üretim artışları olmuştur.
19.yüzyılda Batı ülkelerinde birçok üniversite varken, Osmanlı’da bir üniversitenin bile olmaması düşündürücüdür. Avrupa’da olan örnekleri iyice araştırılıp, tetkik edilmeden bizde de olsun kabilinde 1862 yılında Darülfunun adıyla kurulmuşsa da, çeşitli sebeplerle kapanmış, tekrar açılmış ve nihayet 1900 yılında dördüncü kez açılmıştır. Açılan bu kurum pek fazla araştırma ortamları olmayan, bir okul niteliğinde olmuştur.
Osmanlı’da Sanayi Çağını kaçırmada önemli sebeplerden biri de yeniliklere, genellikle dine uygun değil bahanesiyle karşı çıkan güçlü kesimlerin/kuruluşların olmasıdır. Osmanlı’da askeri alan da dahil olmak üzere, yeniliklerin karşısında olmuş iki güçlü kurum dikkati çeker: Biri Ulema, diğeri de Yeniçeriler’dir.
Zamanın en donanımlı rasathanesi olarak bilinen Tophane sırtlarında saray görevlilerinden Takiyüddin tarafından kurulmuş olan Osmanlı Rasathanesinin Şeyhülislam Kadızade’nin fetfasıyla, padişah III. Muradın emriyle denizden topa tutularak yıkılması (1580), o zamanki zihniyetin ne olduğunu göstermesi bakımından ibret verici sadece bir örnektir.
Avrupa’da Rönesans ve........