Mustafa Kemal Atatürk’ün Bursa’ya gelişi ve Cumhuriyetin İlk dev sanayi tesisi niteliğindeki Merinos Kumaş Fabrikasını açışı dolayısıyla da, o günün Bursa gazetesi ipek kumaşa basılı olarak yayımlanmıştır.
Aynı gece belediye salonunda fabrikanın açılışı ve kendisinin Bursa’ya gelişi şerefine düzenlenen baloya katılan Büyük Önder, ülkenin önemli bir sanayi kuruluşu kazandığı o günün coşkusuyla, o gece hastalığının yorgunluğuna aldırmadan dizlerini yere vura vura ‘Sarı Zeybek’ oynamıştır. Bu balo, o’nun katıldığı son balo ve çok sevdiği Bursa’ya son gelişi olacaktır.
Bursa Merinos Fabrikası, Bursa’nın nüfus ve istihdam yapısını önemli ölçüde şekillendirirken; bünyesinde çalıştırdığı tecrübeli mühendislerin bilgi birikimi ile, yalnız Bursa’da değil, ülkemizde tekstil sanayi alanında kalkınma sürecini hızlandırmıştır.
Böylece yün iplik üretim ve dokuma işletmesi olarak kurulan bu işletme, Büyük Önder’in planlaması ve açılışını yapmasıyla Bursa’ya kazandırılmış; Türkiye’nin sanayileşme sürecine paralel düzeyde hızlı bir gelişme göstererek, Türk mensucat (dokuma-iplik) sanayinin önemli kurumlarından biri haline gelmiştir.
1990 ortalarında KİT (Kamu İktisadi Teşekkülleri) özelleştirilmesi ile, 1930’larda devlet öncülüğünde gerçekleştirilen bu büyük ölçekli sanayi işletmesinin kapatılma sürecine girilmiş ve fabrika, 2004 yılında, üzerindeki taşınmazlar ile Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne devredilmiştir.
Böylece faaliyet gösterdiği 66 yıllık süreçte Türk sanayisine hizmet veren ve Bursa’yı tekstilin başkenti haline getiren Merinos Fabrikası da, tarih sayfalarında yerini almıştır. Günümüzde, Merinos Kentsel Dönüşüm Projesi adı verilen bir projeyle, Merinos Fabrikasının yer aldığı arazide, kongre ve kültür kompleksi olarak Merinos Kültür Parkı ve Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi inşası gerçekleştirilmiştir.
2 Şubat 1938 Çarşamba günü, Atatürk, Bursa’da Sümerbank’ın Merinos fabrikasının açılışını yaptı.
Aslında Atatürk, resmi açılıştan 17 yıl önce, yani bundan tam 101 yıl önce Merinos fabrikasını kafasında kurmuştu..
Mustafa Kemal Paşa, kendi kurduğu Meclis’ten, ordularına üç ay daha başkomutanlık yapabilme iznini uzun ve çetin geçen tartışmalar sonrası almış, askeri denetlemek üzere cepheye gitmiştir.
Ordu, Sakarya’nın doğusuna çekilmiştir. Burada toparlanıp vakti geldiğinde düşmana saldıracaktır.
Meclis’te, Mustafa Kemal Paşa’nın kazanamayacağına inanan, belki de kazanmaması için dua eden bir grup mandacı bulunmaktadır.
Vakit, gece yarısı sonrasıdır Mustafa Kemal Paşa, cepheyi denetledikten sonra kurmaylarıyla oturur, her zamanki gibi konuşmaya başlar …
Mustafa Kemal Paşa, konuşmaya şöyle bir soruyla başlar:
“En iyi kumaşın, İngiliz kumaşı olduğunu biliyorsunuz. Peki, bunun nedenini hiç düşündünüz mü? Neden en iyisi İngiliz kumaşı?”
Kurmaylarından bir subay cevap verir:
“İngiliz kumaşı, ipek gibi ince ve yumuşaktır da ondan”
Mustafa Kemal Paşa, soruları sürdürür:
“Doğru. Peki, bir yünlü kumaşı ipek gibi ince ve yumuşak yapan nedir?”
“Ben söyleyeyim. O kumaşın dokunmasında kullanılan ipliktir. İplik ne kadar ince olursa, kumaş da o kadar ince ve yumuşak olur. Peki, bir ipliğin ince olması neye bağlıdır?”
Gece yarısı sonrası cephede, Mustafa Kemal Paşa kurmaylarına, günümüz Ege Üniversitesi Tekstil Fakültesi birinci sınıf öğrencilerine ders verir gibi anlatımını sürdürür:
“Bir ipliğin ince olabilmesi için, onu oluşturan elyafın da ince olması gerekir. Peki, hangi tür koyunun elyafı incedir?”
“Bizim Anadolu koyunlarının, özellikle de Doğu Anadolu koyunlarının elyafı kalındır. Bu nedenle, bu koyunlardan elde edilen elyaftan üretilen iplikler kalın olur, bunlardan kalın ve kaba kumaşlar, halı ve battaniyeler dokunur… Dünyada en ince elyaflı koyun, Avustralya’da yetişen, adı da Merino olan koyundur. İşte, İngilizler Merino koyununun yününü ithal edip bundan önce iplik yapar, sonra da ünlü kumaşlarını dokurlar…Şimdi bir soru: Bizim de İngiliz kumaşı gibi ince kumaş üretebilmemiz için gereken nedir?”
“Avustralya’dan Merinos yünü ithal etmek.”
“Evet, ama o çok pahalı ve dışa bağımlı bir yoldur. Ben şunu düşünüyorum…Zaferden sonra mensucat sanayisine önem vereceğiz. Avustralya’dan canlı Merino koyunu satın alacağız. Bizim Marmara bölgesinin koyunları, elyafı en ince olan koyunlarımızdır. İşte, Avustralya’dan alacağımız Merino koyunlarını bizim Marmara bölgesi koyunlarıyla çiftleştireceğiz. Doğacak koyunları de yine Merino koyunu ile çiftleştireceğiz. Böyle böyle, Avustralya’nın Merino koyununa yakın bir tür melez koyun elde edeceğiz, adına da Merinos koyunu diyeceğiz…Bizim Merinos koyunundan elde edeceğimiz yapaktan önce iplik, daha sonra İngiliz kumaşı ayarında kumaş üreten bir fabrika kuracağız. Üretilecek kumaşa da Merinos kumaşı diyeceğiz…”
O gece cephede, Mustafa Kemal Paşa, Kuracağı yeni devletin bir büyük Fabrikasının Bursa Merinos Fabrikası’nın temellerini çoktan atmış oluyordu…
Belki de Mustafa Kemal paşa’nın kurmayları “Biz burada ölüm kalım savaşının eşiğindeyken, Paşa tutmuş bize mensucat sanayisinden, İngiliz kumaşı kalitesinde Merinos kumaşı üretecek fabrika kurmaktan söz ediyor!” Diye düşünüyor olabilirler
Mustafa Kemal Paşa, geleceği görme hissedebilme dehasına sahip bir dahiydi.Zaferi kazanacağını da biliyordu, zaferden sonra neler yapacağını da hepten planlayan bir zekaya sahipti…
Atatürk der ki: “Her fabrika bir kaledir.”
Atatürk Genç Cumhuriyetin ilk sanayi eseri olan Merinos Kumaş fabrikasının kuruluşuna büyük önem vermiştir. Kendisi hasta olduğu halde fabrikanın açılışına bizzat katılmıştır. Aynı akşam tarihi Belediye Binasında dizlerini yere vura vura büyük bir keyifle zeybek oynamıştır. Bursa gezisi Atatürk’ün son yurt gezisi olmuş ve yattığı yatağından bir daha kalkamamıştır.
Cumhuriyetin dev eserlerinden biri olan Bursa Merinos fabrikası 23 Eylül 2004 günü resmen kapatlıdı. Bursa Merinos fabrikasının binaları 2007’de yıktırıldı.
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Yara Hawari
Patrick Gathara
Marwan Bishara
Andrew Mitrovica
Julie Bindel
Jan Egeland
Hipolitus Wangge
Priyamvada Gopal
Mawlawi Amir Khan Muttaqi
visit website
