Elektronik Harp (Önemi, Kapsamı , Yanlış İnanışlar) |
Prof.Dr. İ. Hamit HANCI
Av.Dr. Alp ASLAN, Patent V., Amatör Telsizci (A Sınıfı)
Elektronik harp (EH), savaş alanının görünmez cephesi olarak da anılan, elektromanyetik sinyaller üzerinden yürütülen bir mücadele yöntemidir. Elektromanyetik spektrumun kontrolünü ele geçirme savaşıdır. Bu savaşta düşmanın radar, telsiz hatta ulaşım araçları ve diğer elektronik sistemlerini kullanması engellenirken, dost kuvvetlerin bu spektrumu en verimli şekilde kullanması sağlanmaya çalışılır. Modern ordular için elektronik harp, konvansiyonel silahlar kadar kritik bir unsurdur ve teknolojik üstünlüğün belirleyici olduğu günümüz çatışmalarında büyük öneme sahiptir.
Tarihte ilk örnekleri 20. yüzyılın başlarında görülse de (örneğin 1905 Rus-Japon Savaşı’nda telsiz karıştırma girişimleri), elektronik harbin gerçek değeri II. Dünya Savaşı’nda anlaşılmıştır. O günden bu yana iletişim, radar ve güdüm teknolojilerinin gelişimiyle birlikte elektronik harp de sürekli gelişmiş, modern savaşın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Günümüzde sadece savaşlarda değil, barış döneminde dahi ülkeler elektronik harp tekniklerini istihbarat toplamak ve caydırıcılık oluşturmak amacıyla kullanmaktadır. Elektronik harp, askeri başarının anahtarı olabilecek kadar kritik bir alan haline gelmiştir.
Doğrular ve Yanlışlar
*Yanlış: “Elektronik harp sadece radar karıştırmadır.”
Doğru: Elektronik harp, radar karıştırmadan ibaret olmayıp çok geniş bir faaliyet alanını kapsar. Genel olarak üç ana dala ayrılır: Elektronik Taarruz , Elektronik Savunma (veya Koruma) ve Elektronik Destek . Radar veya haberleşme sinyallerini karıştırmak (jammer kullanımı) bu dallardan sadece birisidir ve “elektronik taarruz” kapsamına girer. Elektronik taarruz, düşman radyo/radar sistemlerine yönelik aktif müdahaleleri (karıştırma, aldatma, yüksek güçlü elektromanyetik silahlar gibi) içerir. Bunun yanında, sinyal aldatma (düşman radarına sahte hedefler göstermek veya yanlış bilgi yansıtmak) da taarruzun bir parçasıdır.
Elektronik savunma/koruma, dost unsurların düşman elektronik saldırılarından korunmasını hedefler. Örneğin, kendi radar ve haberleşme sistemlerimizi anti-karıştırma özellikleriyle tasarlamak, platformlara radar ikaz alıcıları ve karşı tedbir sistemleri (chaff/flare, aktif karıştırıcılar vb.) entegre etmek elektronik savunma faaliyetleridir.
Üçüncü boyut elektronik destek, düşmanın yayınladığı sinyalleri dinleme ve analiz etme faaliyetlerini kapsar. Buna genelde sinyal istihbaratı (SIGINT) da denir. Elektronik destek sayesinde radar emisyonları, telsiz konuşmaları gibi sinyaller pasif olarak toplanır; bu yolla düşmanın yerini, kapasitesini ve niyetini anlamaya yönelik kritik bilgiler elde edilir.
*Yanlış: “Elektronik harp bir silah değildir.”
Doğru: Elektronik harp, patlayıcı mermi atan bir top veya füze gibi kinetik bir silah olmasa da askeri literatürde bir savaş silahı ve kabiliyeti olarak kabul edilir. Düşmana doğrudan fiziksel zarar vermekten ziyade düşmanın elektronik teçhizatını etkisiz hale getirmeye veya yanıltmaya odaklanır. Güçlü bir karıştırma sinyali göndererek düşman radarının uçakları görememesini sağlamak, aslında düşman silahlarını “kör etmek” anlamına gelir ve bu da ciddi bir taarruz etkisi yaratır. Bu yönüyle elektronik harp, düşman üzerindeki sonuçları itibariyle bir silahtır ve doğru kullanıldığında muharebenin gidişatını değiştirebilir.
Elektronik harbin silah sayılması konusundaki kafa karışıklığı, onun öldürücü olmamasından kaynaklanır. Gerçekten de birçok elektronik harp yöntemi, düşman personelini öldürmez; ancak tank, uçak, gemi gibi pahalı platformları görev yapamaz hale getirmek veya füzeleri hedefinden saptırmak suretiyle silah etkisi gösterir.
Ayrıca, elektronik taarruz kapsamında değerlendirilen yönlendirilmiş enerji silahları (örneğin mikrodalga silahları, EMP jeneratörleri) doğrudan elektronik devreleri yakarak teçhizatı kalıcı biçimde tahrip edebilir. Bu nedenle modern ordular, elektronik harbi “ölümcül olmayan bir silah” kategorisinde konumlandırmakta ve ciddi yatırımlar yapmaktadır.
*Yanlış: “Elektronik harp sadece büyük savaşlarda kullanılır.”
Doğru: Elektronik harp sistemleri büyük ölçekli konvansiyonel savaşlarda kritik rol oynasa da küçük ölçekli çatışmalarda ve barış dönemlerinde de yaygın şekilde kullanılır. Barış zamanında birçok ülke, komşularının ve potansiyel tehditlerin yayınlarını sürekli izler (elektronik destek/sinyal istihbaratı faaliyetleri) ve olası bir kriz anında avantaj sağlayacak veriler toplar. İstihbarat uçakları veya gemileri rutin devriyelerinde çevre coğrafyadaki radar ve iletişim sinyallerini kaydederek bir elektronik harp bilgi bankası oluşturur. EH gerginlik veya caydırıcılık durumlarında da aktif rol oynar: Bir ülke, düşmana gözdağı vermek için sınır bölgesinde güçlü karıştırıcılar çalıştırabilir veya kritik anlarda düşmanın haberleşmesini geçici olarak keserek onu uyarabilir.
Düşük yoğunluklu çatışmalar ve sınır ötesi operasyonlar da elektronik harp kullanımına sahne olur. Terörle mücadele harekâtlarında güvenlik güçleri, uzaktan patlatılan bombaların sinyallerini karıştırarak (cep telefonu veya radyo frekanslarını baskılayarak) bu tehditleri bertaraf etmektedir. Yine 2020’deki Bahar Kalkanı Harekâtı gibi sınır ötesi operasyonlarda Türk Silahlı Kuvvetleri, düşmana ait radar ve hava savunma sistemlerini elektronik harp ile kör etmiş; bu sayede SİHA’ların güvenle operasyon icra etmesini
*Yanlış: “Elektronik harp sadece hava kuvvetlerini ilgilendirir.”
Doğru: Elektronik harp, üç boyutlu bir harp sahası olup hava, kara ve deniz kuvvetlerinin tamamını ilgilendirir. Akla genelde uçaklardaki radar karıştırıcılar gelse de, aslında deniz platformları ve kara birlikleri de yoğun biçimde........