Fiziksel bir dengeden bahsediyorsak, doğru; ikisi arasında bir bağ yok gibi. Ama beşeri bir dengeden, toplumsal bir nizamdan söz edersek, oruçla bu denge arasında bir ilginin olduğunu görürüz.
Bir başka deyişle, Ramazan böyle dengenin kurulmasına yardımcı olabilecek ciddi bir güçtür, imkandır.
İnsanı manevi ve fiziki boyutu ile uyumlu, mütenasip, dengeli yaratan Allah (cc), kâinata fiziksel ve kozmik anlamda gerekli dengeyi yerleştirdi. İnsan kâinatın her parçasında, canlıların hayatından tutun da denizlere, dağlara, gökyüzüne, gezegenlere ve yıldızlara kadar her şeyin bir denge üzere var edildiğini görebilir. Onlardaki en dakik hesaplara dayalı denge, insanı hayran bırakacak kadar muazzamdır.
“Göğü Allah yükseltti ve mîzanı (dengeyi) koydu. Ki siz (ey insanlar), dengeyi bozup ölçüyü kaçırmayın!” (Rahman 55/7-8)
Bu dengenin bir örneğini de insan bünyesinde görmekteyiz. En mükemmel bir şekilde yaratılan insan da (Tîn 95/4) denge üzere bina edilmiştir. Vücudun parçaları ve fonksiyonları, akıl-ruh-yürek, beden gücü ile kabiliyetler arasında olağanüstü bir denge vardır. (İnfitâr 82/6-8)
İnsana düşen kâinattaki dengeyi koruduğu gibi, hayatının her safhasında, davranışlarında ölçüyü kaçırmamaktır, aşırılık yapmamaktır. Bu dengeyi koruyanlar, güzellik üzere yaşarlar. Böyleleri aynı zamanda hayatın dengesine yardımcı olurlar.
İnsan ve toplum bünyesindeki dengenin bozulması ‘fesat’tır. Fesat, dengesizlik, nizam dışılıktır. İnsanı hedefinden saptırır. Toplumu anlaşmazlığa, kargaşaya, kavgaya, savaşa; dolaysıyla çürümeye sürükler. Onun için Kur’an insanlara; “Sakın dengeyi bozmayın” ya da “Islah olduktan sonra yeryüzünü ifsat etmeyin” (A’raf 7/56) diyor.
Islah, ilâhî ölçülerle olur. “Islah olduktan sonra” ifadesini böyle de anlamak mümkün… Yani her türlü dengeyi O’nun koyduğu ölçülerle kurun, dengeyi felakete veya zarara çevirecek işler yapmayın.
İlâhî ölçülerden yüz çevirenlerin tarihten beri insanları ve toplumları nasıl ifsat ettiklerini, nasıl zarar verdiklerini, insanlara daha bu dünyada iken cehennemi yaşattıklarını biliyoruz.
Ramazan müslümanın kendi bünyesinde dengeyi yeniden kurmasına yardımcı olurken, bunu topluma da taşımasını sağlar. Denge üzere yaşayan insanların çoğunlukta olduğu toplumda da düzen, huzur ve güven olur.
Bir kitapta hadis olarak nakledilen ancak kaynağını bulamadığım şöyle bir rivâyet gördüm: “Dünyanın dengesi şu dört şeyle mümkün olmaktadır: 1-Âlimlerin ilmi,
2-Yöneticilerin adaleti,
3-Zenginlerin cömertliği........