Türkçe’de eksik bilinen Kur’an kavramlarından biri de ‘israf’ ve ‘müsrif’ kavramlarıdır. İsraf sadece savurganlık anlamıyla bilir ama Kur’an’da daha başka manaları da var.

Allah (cc) şöyle buyuruyor:

“Ey Âdemoğulları! Her mescitte ziynetinizi takının. Yiyin için fakat israf etmeyin. Çünkü O, müsrifleri sevmez.” (A’raf 7/31)

İçinde israf fiilinin ve müsrif kelimesinin geçtiği, çok bilinen bir âyet…

Önce israfın sözlük manasına bakalım:

-Sözlükte israf

‘İsraf’ kavramının kökü olan ‘se-ra-fe’(masdarı: seref), sözlükte; ağaç kurdu yaprağı yemek, yemek yenilip bitirilmek,

‘Serife’ kalıbı ise; gaflete düşürmek, aldatmak, hata ettirmek demektir.

Bu fiilin ifa’al kalıbından gelen ‘esrefe’ fiili; haddi aşmak, yanılmak, hata etmek, gâfil ve câhil olmak, acele etmek demektir. (Komisyon, el-Mu’cemu’l-Vasîd, 1/427)

‘İsraf’ bu kalıbın masdarıdır.

İsraf genel olarak insanın yaptığı her işte normal olan sınırı aşması demektir. (el-Isfehânî, R. el-Müfredât, s: 337)

İsrafla bunun kök fiili olan ‘seref’ arasında ayırıma giderek birincisine “haddi aşmada ifrat”, ikincisine ‘tefrit’ anlamını verenler olmakla birlikte genellikle her ikisi de inanç, tutum ve davranışlardaki aşırılık hakkında kullanılmaktadır. (Kallek, C. TDV İslâm Ansiklopedisi, 23/178)

Kelimenin kök anlamında, yeme ve içmede, eşya ve imkanları kullanmada, davranışlarda ölçüyü kaçırmak, haddi aşmak, ihtiyaçtan fazlasını harcamak manaları gizlidir.

-Kavram olarak israf

‘İsraf’ kelimesi, meşrû ve mâkul olanın dışına çıkma, itidalden sapmayı anlatır.

Esasen insan ve toplum bünyesindeki dengeyi bozan her türlü aşırılık haddi tecavüzdür. Bu aşırılığın davranışlarda veya harcamalarda olması farketmez. Her iki aşırılık da zararlıdır ve huzursuzluğa götürür.

Bir insan olarak sınırını, gücünü, kapasitesini, yetkisini bilip ona göre davranması gerekiyorken; bunun ötesine geçmesi, kendini büyük görmesi, kimseye muhtaç olmadığını sanması ve bu anlayışa göre hareket etmesi israftır.

Kur’an’da daha çok davranışlarda sınırı taşmak, haddi tecavüz etmek anlamında kullanılan ve özellikle inkârcı kişi ve toplumların taşkınlığını anlatan israf kavramı belli ki zaman içerisinde anlam daralmasına uğramış, fıkıh, tasavvuf ve ahlâk literatüründe genellikle kişisel harcamalardaki aşırılık........

© Mir'at Haber