SÜRÜ PSİKOLOJİSİNE DİRENENLERİN FARKI

Koyunların sürüsü olur, peki bilinci, zekâsı, iradesi olan insan neden bazen sürü psikolojisiyle hareket eder? Bu yazıda insanın neden kalabalığa uyduğunu bilimsel verilerle incelerken, sürü psikolojisine kapılmayan, buna direnen şahsiyet sahibi olanların farklılığından söz edeceğiz.

Bilindiği gibi sürünün başındaki koyun ne yaparsa sürünün gerisindeki koyunlar da onu takip eder. Bu “takip içgüdüsü” onları tehlikeden koruyabilirse de kimi zaman tehlikeyle karşı karşıya da getirebilir. Sürüden ayrılanı kurt kapabilir, sürüden biri yardan (uçurumdan) düşerse diğerleri de peşinden atlayabilir. Bu yüzden sürüyü güden aklı başında bir çobana gerek vardır

İnsanların çoğu, eğitim düzeyi ve zekâsı ortalamanın üstünde olanlar bile sürü psikolojisiyle hareket edebilir. Moda dünyasından sosyal medya platformlarına, pazarlama ve reklam kampanyalarından finansal piyasalara varıncaya kadar hemen her alanda sürü psikolojisinin etkilerini görebiliriz. İnsanlar, çoğunluğun yaptığını taklit etme eğilimindedirler.

“Psikoloji disiplinine göre sürü psikolojisi; belirli kurallar ve koşullarla şekillenen bir topluluğun, sorgulamadan birbirine benzer düşünce, inanç ve davranışlar geliştirmesidir.” der, Acar Baltaş.

Bir gruba ya da topluluğa ait olmanın gereği olarak grup üyeleriyle benzerlik gösteren tutum ve davranışlar, bir ölçüye kadar normal kabul edilebilir. Ölçüyü aşan öyle durumlar vardır ki bunun mantıklı bir izahı yoktur. Kişi aklını ve kendi doğrularını bir yana bırakarak grubun doğrularının sözcüsü olacak derecede bildiklerinin aksini söyleyebilir. Göz var, izan var, diyebileceğiz hallerde bile açık seçik doğrular dururken çoğunluğun yanlışını doğru sayabilir -hem zeki hem de eğitimli- bir kişi.

1950’li yıllarda Solomon Asch tarafından yapılan sosyal psikoloji deneyi bize insanların grup baskısı altında nasıl davrandıklarını kendi düşüncelerini nasıl değiştirdiklerini gösterir. Deneye katılanların hepsi üniversite öğrencisi, erkek ve benzer kültür ortamlarından geliyorlar. Katılımcılara sorulan sorular çok basit; iki kart veriliyor, kartın birinde farklı boylarda üç dikey çizgi var, diğerinde ise tek bir çizgi. Bu üç çizgiden hangisinin diğer karttaki tek çizgiyle aynı boyda olduğu soruluyor. Deneklerin hepsi doğru olan çizgiyi hemen buluyor. Deneye katılanlara aynı sorular başka bir grup içinde soruluyor. Gruptakiler görevli ve kasıtlı olarak yanlış cevap veriyorlar. Sonuçta deneye katılanların u’i daha........

© Mir'at Haber