Modern insan ve anlamın çölü |
I. İnsan çölünde yalnızlık
İnsan, çağlar boyunca doğayla, tanrılarla, toplumla ve kendi benliğiyle mücadele etti. Fakat belki de ilk kez, bu kadar kalabalık bir yalnızlığın içinde yaşıyor. Bugünün dünyasında “insan kalmak” artık biyolojik bir durum değil, ahlaki ve düşünsel bir mücadele hâline geldi. Çünkü insanın etrafı, daha önce hiç olmadığı kadar insanla doluyken, ruhu o kadar boşaldı ki, kalabalığın ortasında bir çöl sessizliği hüküm sürüyor.
Bu çöl, kumdan değil, anlamsızlıktan oluşuyor. Teknolojinin, tüketimin ve hızın ortasında yönünü kaybeden modern insan, her gün yeni bir biçimde yeniden başlıyor ama hiçbir yere varamıyor. Her şey değişiyor; ama bu değişim, bir ilerleme değil, sürekli bir yer değiştirme hâline dönüşmüş durumda. Bu, varoluşsal bir savrulma. Yönsüzlük, insanın varlıkla kurduğu ilişkiyi bozan temel kriz hâline geldi. İnsan modern zamanlarda var olma sorumluluğunu üstlenemedi. Onun yerine, reklamlar, algoritmalar, trendler ve sahte arzular anlamın yerini doldurdu. Sonuçta, insan artık neye inandığını bilmeyen ama inanıyormuş gibi yapan bir varlık hâline geldi.
İlkesizlik, bu çölün doğal iklimi. Değerlerin yerini çıkarlar, anlamın yerini imajlar, düşüncenin yerini tepkiler aldı. İlke, insanın kendisine sınır çizmesiydi; şimdi sınır çizmek değil, her sınırı aşmak erdem sayılıyor. Fakat sınırını bilmeyen bir varlık, yönünü de bilemez. İnsan, sınırsızlık arzusunun içinde, kendi köklerini kurutan bir kum fırtınasına yakalanmış durumda.
Oysa her çöl, sadece ölümün değil, arınmanın da mekânıdır. Hakikat, çoğu kez sessizliğin içinde duyulur. Belki de insan, bu çölün ortasında yeniden kendini işitmek için susmak zorundadır. İlkesizliğin, tutarsızlığın, yönsüzlüğün ortasında, insan kalmak; yani anlamın susuzluğunu hissetmek ve hâlâ su aramaktan vazgeçmemek demektir.
Modern insanın çölünde yalnız kalması, sadece bir mekânsal veya fiziksel yalnızlık değil, zihinsel bir boşlukla da ilgilidir. İlkesizlik, yalnızca değerlerin yokluğu değil, düşüncenin kendi mantığıyla çelişmesi hâlidir. Tutarsızlık, insanın eylemleri ile inançları arasındaki........