Son günlerde bilim, siyaset, din, ahlak, eğitim vs. alanlarda konuşanlarını duydukça doğru akıl yürütme yöntemi konusunda bir sorun olduğu düşüncesine kapılmaktayım. Bu açıklamalar düşünce “muhakeme yanlışlığının” ötesinde “saygınlığın” da azalmasına (müptezellik) neden olmaktadır.

Önce mantık derslerinde akıl yürütme çeşitlerinin, tümdengelim, tümevarım ve analoji şeklinde ayrıldığını hatırlayalım. Derse gelen hocamız zaman zaman şu tür örnekler verirdi:

Az olan şey değerlidir/ Topal eşek de azdır/ O halde topal eşek değerlidir…

Veya çok olan şeyler değersizdir yargısı içinde:

Çok olan şeyler değersizdir/ Su çoktur/ O halde su değersizdir.

Hocamız, bu örnekler çerçevesinde bu tür akıl yürütmelerin mantıkta var olduğunu, ancak ulaşılan sonuçların doğru veya yanlış olabileceğini uzun uzun anlatırdı. Bu örneklerde de sonuçlar gerçeği yansıtmamaktadır.

Mevcut tabloyu açıklamada; akıl yürütme yönetmedeki tutarsızlık yanında “çokluk” ile ilgili değer azalmasına dikkat çekmek istiyorum.

Çokluk sorunu

İktisatta da bir malın çok olması ile değeri arasında ilişki incelenmiştir. Arz arttıkça (Mal çoğaldıkça) fiyat (değer) düşer. Buna ekonomide arz kanunu denilmektedir…

Çokluğun getirdiği değer azalması sorunu eskilerin de dikkatini çekmiş ve “müptezel” kavramını kullanmışlardır (TDK). Müptezel; çokluğundan dolayı........

© Milat