Komisyonun nihai raporuna adım adım (3) | Yeni Yol, TİP, EMEP, Yeniden Refah ve DSP ne önerdi, neye itiraz etti? |
Çözüm komisyonuna partilerin önerilerini incelemeye devam ediyoruz. Yeni Yol Grubu silahsızlanma ve toplumsal bütünleşme için müstakil bir yasa önerirken, TİP ve EMEP demokratikleşme ve hak temelli reformları sürecin merkezine koyuyor. DSP ve Yeniden Refah ise güvenlikçi yaklaşımı öne çıkarıyor. Silahlı çatışmanın sona ermesi gereği ise raporların ortaklaştığı nadir başlıklardan biri olarak dikkat çekiyor.
Medyascope, TBMM Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nun nihai raporu için siyasi partilerin önerilerini incelemeye Yeni Yol Grubu, TİP, EMEP, Yeniden Refah Partisi ve DSP raporlarıyla devam ediyor.
Şimdiye dek sunulan raporlar Kürt meselesinin tanımından çözüm yöntemine, Meclis’in rolünden hukuki düzenlemelere kadar birçok başlıkta ayrışıyor. Silahlı çatışmanın sona ermesi gerektiği ise ortaklaşılan tek güçlü nokta olarak öne çıkıyor.
Türkiye İşçi Partisi (TİP) Kürt sorunu yalnızca bir kimlik sorunu olarak değil; sınıfsal, ekonomik ve siyasal bir sorun olarak ele alıyor. İstanbul Milletvekili Ahmet Şık’ın yer aldığı komisyona TİP önerilerini sıraladığı raporda, Kürtlerin yoğun yaşadığı bölgelerin sistematik biçimde yoksullaştırıldığı, güvencesiz emek havzalarına dönüştürüldüğü vurgulandı. Ayrıca Kürt sorununun tarihçesine yer verilerek, bu süreçte silahların susmasının bir zorunluluk olduğu ancak kalıcı barış sağlanmazsa bunun, uzun vadede anlamlı sonuçlar doğurmayacağına dikkat çekildi.
“Komisyon faaliyetlerinde eksiklik” olarak; süreçte şeffaflığı sağlayacak asgari bilgilendirmelerin yapılmadığı, komisyon üyelerinin PKK lideri Abdullah Öcalan ile görüşmesinin tam tutanaklarının komisyona verilmediği, karar alma süreçlerinde sadece grubu olan partilerin temsilcileriyle görüşüldüğü, yasalardan kaynaklı sorunların yeterince tartışılmadığı, komisyonda Kürtçe konuşmaya izin verilmediği, Kürt sorununu değil silahlı şiddeti çözmeye odaklanıldığı gibi pek eleştiriye de yer verildi.
Komisyonun ciddi bir görev ve sorumluluk üstlenerek, “demokratik siyaset zemininin önünün açılması, silahların bırakılmasını barışla neticelendirecek düzenlemelerin yapılması için” bir sonuç raporu hazırlaması gerektiğini vurgulayan TİP, önerilerini 10 başlıkta sundu:
“1- Türkiye’nin adalet, özgürlük, demokrasi ve eşit yurttaşlık ihtiyacı istisnasız herkes için haktır ve uygulanması bir zorunluluktur.
2- AYM ve AİHM kararları istisnasız uygulanmalı ve komisyon bu yönde yazılı ortak irade beyanı sergilemelidir.
3- Siyasi suç mefhumu bütünüyle bertaraf edilmeli, devlet aygıtı siyasi suç kovuşturmaya yönelik bir araç olmaktan çıkarılmalıdır.
4- Kayyumlar derhal kaldırılmalı ve seçilmişler görevlerine iade edilmelidir.
5- Başta ‘Barış Akademisyenleri’ olmak üzere hukuksuz KHK’lerle işsiz bırakılanların görevlerine iadeleri ile geriye dönük haklarının tazmini hemen sağlanmalıdır.
6- Anadilinin, eğitim dahil her alanda kullanılması için olanaklar geliştirilmelidir.
7- Yerel yönetimler güçlendirilmelidir.
8- Geçici köy koruculuğu lağvedilmelidir.
9- Komşu ülke ve halklarla barışçıl bir dış politikada, savaşsız bir bölge ve dünya anlayışında buluşulmalıdır.
10- Toplumsal barışın tesisi için adalet, hakikat ve hafıza komisyonları kurulmalı ve bunlar işletilmelidir.”
Komisyon’da İskender Bayhan ile temsil edilen Emek Partisi (EMEP) sunduğu raporda, Kürt sorununun tarihsel kökeni ile önceki çözüm sürecinde atılan adımların, PKK’nın silah bırakma sürecine dair tüm gelişmelerle komisyon faaliyetlerinin, komisyonun nihai raporunda yer alması gerektiğini savundu. EMEP raporunda, yasal düzenleme gerektirmeyip acil atılması gereken adımları AYM ve AİHM kararlarına uyulması, kayyum uygulamasına son verilmesi, siyasi tutukluların serbest bırakılması ve başta İBB davası olmak üzere tutuklu yargılama operasyonlarına son verilmesi, KHK’lıların tüm haklarının iade edilmesi şeklinde sıralandı.
EMEP’in “eve dönüş” için yapılacak yasal düzenleme ile gerçekleştirilmesini önerdiği adımlar ise şöyle:
“Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) kaldırılması; Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun (CGTİHK) başta olmak üzere ilgili yasalarda gerekli düzenlemelerin yapılması. İnfaz düzenlemelerindeki eşitsizliğin giderilmesi. Mevcut yasalardaki ulusal hak ve kimliğe ilişkin eşitsizlik ve inkarın ortadan kaldırılması. Anadilinde eğitim hakkı için yasal düzenleme yapılması. Siyasi genel af ile ilgili kanunun çıkarılması.”
Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi’nden oluşan Yeni Yol Grubu da komisyona dair analizlerini ve önerilerini 36 sayfalık raporuyla paylaştı. “Süreçle yarıştırılmayan demokratikleşme perspektifi” başlığı altında, Türkiye’nin bir demokratikleşme reformuna ihtiyaç duyduğu, bunun herhangi bir sürecin parçası ya da şartı........