Mümtaz’er Türköne yazdı: Çete savaşı mı? |
“Çete” kelimesinin “çatmak”tan geldiği söyleniyor. Molalarda tüfeklerin üçlü gruplar hâlinde birbirine çatılmasından hareketle, silahlı grupların birbirlerinden destek alarak ayakta kalmalarını çağrıştırıyor. Kısaca silahların dayanışması. Vurgu, silah üzerinden gruba, birbiriyle uyumlu insanlara yapılıyor. Hukuk dilinde illegal yöntemler kullanan ve toplumun güvenliğini tehdit eden sıkı bağları olan örgütlü gruplar “çete” olarak niteleniyor.
Kurtuluş Savaşı’nda düzenli ordunun cephe üzerinde hâkimiyetini sağlamasına kadar geçen evrede Kuva-yı Milliye birliklerinin yürüttüğü gerilla savaşı, o dönemde resmî olarak “Çete Savaşı” olarak kayıtlara geçmişti. I. Savaş’tan önce Balkanlardaki ayaklanmaların bastırılması için seferber edilen İttihatçı birliklere “komitacı” denirken, kastedilen bu “çete” vasfıdır. Makul açıklama şöyledir: Ayaklanıp dağa çıkanlar çete, onlarla aynı tekniklerle savaşanlar da komitacı yani yine çetedir.
PKK’nın silahlarını yaktığı ve kendini feshettiği Çözüm Süreci sayesinde “terör” ve “terörist” kelimesi “out”, bunun yerine “Çete” kelimesi “in” oldu. “Çete” çok genel bir şekilde “silahlı suç örgütü” anlamında kullanılıyor. Bunun silahsız olanı ise, yürütülen belediye soruşturmaları için kullanılıyor. O tarafa da silah kadar etkili olması beklenen “casusluk” gibi suçlar ekleniyor.
Bu tür aşırı kullanıma konu edilen kavramlar her zaman iki tarafı keskin Acem kılıcı gibidir. “Terör” kavramı mucidi Robespierre tarafında iktidarların “şiddet araçlarıyla halkı sindirerek yönetmesi” anlamı ile kullanıma sokulmuştu. Daha sonra, iktidarları şiddet yöntemleriyle yıpratmaya çalışan silahlı-muhalif gruplara teşmil edildi. Çete bizde, Balkan komitacıları ve Kuva-yı Milliye’de görüldüğü üzere, devlet adına iş görenlerin illegal yöntemleri kullanması olarak benimsendi. Tabii bu yöntemlerin hepsinin tarihî tecrübe olarak önümüzde duran sonuçları var. Koca Balkanları Komitacılar yüzünden kaybettik. Türk milletinin ateşle imtihanı olan Kurtuluş Savaşı’nın en kritik evrelerinden biri, Ankara Hükümeti’nin başkaldıran Kuva-yı Milliyeye karşı yürüttüğü operasyonlar oldu.
Mutlak butlan ile CHP’ye kayyım atanmasının reddedilmesi kararı ve İstanbul’da yerel mahkemenin CHP kongrelerine........