Yıldızlar ve Engeller: Osmanlı’da Bilimin Kırılma Noktası

1453’te İstanbul’un surları yıkıldığında yalnızca bir şehir fethedilmedi; aynı zamanda yeni bir çağın kapıları aralandı. Fatih Sultan Mehmet, sadece askerî zaferler peşinde koşmadı; sarayında bilim insanlarını, mühendisleri ve haritacıları bir araya getirerek güç ve bilginin el ele yürüdüğü bir medeniyet vizyonu kurdu^[1]. Ancak sonraki yüzyıllarda bu vizyon, çeşitli toplumsal ve siyasi engeller nedeniyle tam olarak gerçekleşemedi.

Takiyüddin ve Rasathanenin Doğuşu

16.yüzyıl Osmanlı’sında astronomi denilince akla ilk gelen isimlerden biri Takiyüddin’dir. 1577 yılında İstanbul’un Tophane sırtlarında kurduğu rasathane, dönemin en ileri gözlemevlerinden biriydi^[2]. Takiyüddin, “Mizanü’l-Kamer” adlı hassas aletiyle yıldızların ve gezegenlerin konumlarını saniyeye kadar ölçebiliyordu^[3]. Tycho Brahe ile aynı çağda, Avrupa’da yürütülen gözlemsel çalışmalarla paralel bir bilimsel çaba içerisindeydi^[4].

Rasathane, Osmanlı’da bilimin yükselişinin en somut göstergelerinden biriydi. Takiyüddin’in gözlemleri, sistematik kayıt, matematiksel hassasiyet ve doğa olaylarını açıklama çabasıyla geleceğe dair bir ufuk açıyordu. Rasathane, bilimsel merakın ve yeniliğin simgesi olarak Osmanlı entelektüel tarihinin unutulmaz bir parçasıdır.

Rasathanenin Kapanışı ve Toplumsal........

© Mardin Life