İslam ve demokrasi |
Tunuslu demokrat İslamcı lider Gannuşi üzerine yazdığım yazıyı, değerli dostum Ali Değirmenci “Yeni Dünya Düzeni” adlı geniş katılımlı WhatsApp grubunda yayınladı. Tartışma çıktı.
İslam’la demokrasinin barışık olmadığı şeklindeki bir görüşün, fazla genellemeci ve diğer faktörleri dikkate almayan indirgemeci bir yaklaşım olduğunu düşünüyorum.
İslam ve demokrasi bağdaşır mı?
Bu soruya cevabınız “İslam” ve “demokrasi” kavramlarından ne anladığınıza göre değişir.
İslam’ı Taliban gibi anlarsanız, sormaya gerek yok, bağdaşmaz.
Ama 28 Şubat’ta görüldüğü gibi dini tezahürler dışlanmaya, aşağılanmaya kalkılırsa bunu hiçbir din kabul edemez. “Laiklik” ve “demokrasi” ilişkisi de bu iki kavramdan ne anladığınıza göre değişir. Fransız İhtilali’ndeki Jakobenlerden beri laik diktatörlük örnekleri de az değildir.
TEMELDEKİ SORUN
Temeldeki sorun, gelişmişlik düzeyidir. Gelişme seviyesi toplumların rejimi gibi din anlayışlarını da etkiler. Batı’da da demokrasinin zemin bulmasındaki asıl faktörler, ticaret devrimi, şehirleşme, ardından bilim ve sanayi devrimlerinin gelişmesiyle teşekkül etmeye başlamıştı.
İslam dünyası bu düzeyde sosyoekonomik gelişme gösteremediği için, laik hareketler de otoriter, hatta totaliter oldu.
Alexis de Tocqueville’in gösterdiği gibi modern devrimler, geleneksel otokrasilerden daha otoriter rejimler kurdu. İslam dünyasında Baas modeli böyledir.
Baas ve Nâsır tipi rejimler demokrattı da İhvan mı otoriterdi?
Bizdeki ‘gidişat’ı tahlil etmek için, CHP’li........